Збекистон республикаси

20-модда. Ер участкаларига доимий ва муддатли (вақтинча)
эгалик қилиш ҳамда улардан доимий ва муддатли
(вақтинча) фойдаланиш ҳуқуқи


Ер участкалари юридик ва жисмоний шахсларга доимий ва муддатли (вақтинча) эгалик қилишга ҳамда улардан доимий ва муддатли (вақтинча) фойдаланишга берилиши мумкин.
Ер участкалари корхоналар, муассасалар ва ташкилотларга қишлоқ ва ўрмон хўжалиги юритиш учун, қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда эса, бошқа мақсадлар учун ҳам доимий эгалик қилишга берилади.
Доимий ёки муддатли (вақтинча) фойдаланиш учун ер участкалари:
Ўзбекистон Республикасининг фуқароларига;
саноат, транспорт ҳамда бошқа ноқишлоқ хўжалик корхоналари, муассасалари ва ташкилотларига;
чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарга, халқаро бирлашмалар ва ташкилотларга;
чет эллик юридик ва жисмоний шахсларга берилади. Қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда ер участкалари фойдаланиш учун бошқа ташкилотлар ва шахсларга ҳам берилади. Ер участкасига доимий эгалик қилиш ҳуқуқи Ер участкасига доимий эгалик қилиш ҳуқуқини берувчи давлат ҳужжати билан тасдиқланади.
Ер участкасидан доимий фойдаланиш ҳуқуқи Ер участкасидан доимий фойдаланиш ҳуқуқини берувчи давлат ҳужжати билан тасдиқланади.
Давлат ҳужжатларининг шакллари, уларни рўйхатга олиш ва бундай ҳужжатларни бериш тартиби қонун ҳужжатлари билан белгиланади.
Ер участкаларидан муддатли фойдаланиш қисқа муддатли-уч йилгача ва узоқ муддатли-уч йилдан ўн йилгача бўлиши мумкин. Ишлаб чиқариш зарурияти тақозо этганда бу муддатлар тегишинча қисқа муддатли ёки узоқ муддатли вақтинча фойдаланиш муддатларидан ортиқ бўлмаган даврга узайтирилиши мумкин. Ер участкаларидан вақтинча фойдаланиш муддатларини узайтириш шу участкаларни берган органлар томонидан амалга оширилади.
Яйлов чорвачилиги учун ер участкалари қишлоқ хўжалиги корхоналари, муассасалари ва ташкилотларига йигирма беш йилгача муддатга берилиши мумкин.

Шарҳланаётган моддада ер участкасига доимий ва муддатли эгалик қилиш ва фойдаланиш ҳуқуқи, ер участкаларидан доимий ва муддатли фойдаланувчи субъектлар доираси ҳамда ер участкасидан доимий ва муддатли фойдаланиш ҳуқуқини тасдиқловчи давлат ҳужжатлари кўрсатилган.

Ер участкасидан доимий эгалик қилиш ва фойдаланиш деганда, олдиндан бирон-бир муддат белгиланмасдан ерга нисбатан эгалик қилиш ва фойдаланиш тушунилади. Ер участкаси доимий эгалик қилиш ёки фойдаланишга берилганда ундан фойдаланувчилар фаолияти қанча вақт давом этса, шунча муддат мобайнида эгалик қилиш ва фойдаланишлари мумкин бўлади. Ер доимий эгалик қилиш ва фойдаланишга корхона, муассаса, ташкилотларга, фуқароларга, халқаро ташкилот ва бирлашмаларга, чет эл юридик ва жисмоний шахсларига берилади.
Ер участкалари қонунга биноан муддатсиз, яъни доимий эгалик қилиш ва фойдаланиш ҳамда муддатли, яъни олдиндан белгиланган муддатга берилади. Ер участкаларидан муддатли фойдаланиш деганда қисқа муддатли (3 йил), узоқ муддатли (3 йилдан 10 йилгача), ижара асосида фойдаланиш кабилар тушунилади.
Ер участкалари фойдаланиш мақсадига қараб қишлоқ хўжалик ишлаб чиқариш, уй-жой қуриш, ўрмон хўжалигини юритиш, сув иншоотларини жойлаштириш, саноат, транспорт, мудофаа эҳтиёжлари учун, соғломлаштириш, рекреация ва бошқа мақсадлар учун эгалик қилишга берилади.
Ер участкалари доимий ёки муддатли эгалик қилиш ва фойдаланишга барча юридик ва жисмоний шахсларга, чет эл юридик ва жисмоний шахсларига, халқаро бирлашма ва ташкилотларга берилади. Ер қонунчилигида ерга эгалик қилиш ёки ундан фойдаланиш ҳуқуқи ҳеч кимга нисбатан чекланмайди.
Ер участкаси доимий эгалик қилишга берилганда бу ҳуқуқ ерга эгалик қилувчи субъектга ер участкасига доимий эгалик қилиш ҳуқуқини берувчи давлат ҳужжати берилади. Ер участкаси доимий фойдаланишга берилганда бундай ҳуқуқни тасдиқловчи ҳужжат бўлиб Ер участкасидан доимий фойдаланиш ҳуқуқини берувчи давлат ҳужжати ҳисобланади.
Ер участкасидан муддатли фойдаланиш деганда, ер участкасидан олдиндан белгиланган бирон-бир муддат мобайнида фойдаланиш тушунилади. Бу муддатлар қисқа, узоқ вақтга мўлжалланган, ёки ижара шартномаси муддати (30 йилдан 50 йилгача) дан иборат бўлиши мумкин. Ер участкаси вақтинча фойдаланишга, яъни муддатли фойдаланишга яйлов, пичан ўриш, геология-разведка ишларини олиб бориш, алоқа линиялари ўтказиш ва бошқа мақсадлар учун ажратиб берилиши мумкин. Ер участкаларидан вақтинча фойдаланилаётганлар ишлаб чиқариш зарурияти туғилганда белгиланган муддатни яна ўшанча муддатга узайтиришлари мумкин.