Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирининг

3.15. 
Сийдик-тош касаллиги бўлган болаларни даволаш
Болаларда СТКнинг учраши тўғрисидаги ҳақиқий маълумотлар кенг миқёсли 
глобал эпидемиологик текширувлар ўтказилмаганлиги сабабли номаълум бўлиб 
қолмоқда. Миллий текширувлар натижасида олинган маълумотлар, турли мамлакатларда 
олиб борилган текширувлар ва катта маълумотлар базалари сўнгги бир неча ўн йилликлар 
ичида болаларда СТК учраш ва тарқалиш даражасининг ошганлигини кўрсатади. Тошлар 
кўпинча 10 ёшгача бўлган ўғил болаларда ҳосил бўлишига қарамай, СТКнинг учраш 
частотасининг ошиши ўспирин қизларда кўпроқ кузатилмоқда [201-203]. 
Болаларда катталардагидек таркибли тошлар ҳосил бўлади, бунда оксалат тошлари 
устунлик қилади. Тарихий маълумотлар билан таққослаганда, тош ҳосил бўлишига олиб 
келадиган метаболик касалликлар ҳозирги кунда болаларда кам учрайди. Асосий 
ўзгаришларга гипоцитратурия, сийдик миқдори камлиги ва гиперкальциурия киради. 
Боланинг ёши кенг тарқалган бузилишларга таъсир қилиши мумкин: гиперкальциурия 10 
ёшгача бўлган болаларда, 10 ёшдан ошган болаларда эса гипотцитратурия кўпроқ 
учрайди. Генетик ёки тизимли касалликлар (цистинурия ёки нефрокальциноз) болаларда 
СТКнинг кам учрайдиган сабаби бўлиб, бу ҳолатларнинг 17 фоизидан камроғини ташкил 
қилади [204, 205]. Гарчи болалар тавсия этилганидан камроқ суюқлик ва кўпроқ туз 

---

62 
истеъмол қилаётганига оид далиллар мавжуд бўлсада, болаларда парҳезнинг ўрни 
номаълум бўлиб қолмоқда [206]. 
3.15.1. Клиник тасвир. 
Болаларда тошлар симптомларсиз кечиши ёки носпецифик симптомлар билан 
юзага чиқиши мумкин ва шунинг учун тўғри ташхис қўйиш учун юқори даражадаги 
шубҳаланиш талаб этилади. Симптомлар боланинг ёшига боғлиқ, 40% ҳолларда 
чақалоқларда йиғлаш, асабийлашиш ва қусиш кузатилади, катта ёшдаги болаларда эса 
кўпинча ёнбошда оғриқлар, микро ёки макрогематурия ва рецидив СЙИ учрайди [207].