Zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti

UMUMIY XULOSALAR
Turkiy tillardagi qadimiy morfologik shakllar tahlil qilinganda oltoy nazariyasidagi fikrlar,ma’lum ma’noda asoslangandek bo’ladi.Turk-mo’g’ul-tungus aloqalari morfologiyaning hamma bo’limlarida ko’rinadi.Bu uch guruhga mansub tillar uchun umumiy bo’lgan morfologik ko’rsatkichlar to’liq aniqlangan emas ( ayrim turkey tillarda hozirgi kelasi zamon sifatdoshi,mo’g’ul tillaridagi ravishdosh,tungus manchjur tilidagi hozirgi zamon sifatdoshi affikslari hamda o’rin va yo’nalish bildiruvchi –ra,-ru qo’shimchalarini hisobga olmaganda).Qadimgi turk va mo’g’ul tillaridagi morfologik munosabatlarning o’xshash va farqli tomonlarini quyidagicha umumlashtirish mumkin;
Turk-mo’g’ul tillari uchun umumiy bo’lgan morfologik ko’rsatkich sifatida o’rin kelishigi –da ,jo’nalish kelishigi –a, harakat nomi –ku,shaxs oti yasovchi –chi,o’rin-joy belgisini bildiruvchi –daki,qo’shimchalari xarakterlidir.
Sifat darajalarining qadimgi turkey tildagi up-urun (oppoq),ko’m-ko’k shakllari mo’g’ul tilidagi sav-sayan (oppoq) ib-ilayan (qip qizil) to’g’ri keladi.Turkiy tillarda ham, mo’g’ul tillarida ham alip ko’rdi,alip ketti,jaztp bardi kabi ko’makchi fe’lli so’z qo’shilmalari uchraydi.Qirg’iz tilining morfologik xususiyatlari boshqa tillarnikidan ancha farqli.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
1. Abdurahmanov G‘., Rustamov A. Qadimgi turkiy til.-T.: O‘qituvchi,
1982. -167 b.
2. Abdurahmonov G‘., Shukurov Sh.O‘zbek tiliningtarixiy grammatikasi. -T.: O‘qituvchi, 1973.-320 b.
3. Berdiyev M., Kilichev R. Turkmen dili.-T.: Cho‘lpon, 2018.-132b.
4.Abdurasulov Y., Turkiy tillarningqiyosiy-tarixiy grammatikasi.-T.: Fan, 2009.
5.Dadaboyev H., Xolmonova Z., Turkiy tillarningqiyosiy-tarixiy grammatikasi.-T.: Tafakkur bo‘stoni, 2015.-224b.
6. Rafiyev A.,Turkiy tillarningqiyosiy-tarixiy grammatikasi.-T.: Fan, 2004.
7.Niyozova O., ХI-ХIV asrlar o‘zbek yozma adabiy tiliningfonetik va morfologik xususiyatlari.,Magistr akademik darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya.
8.Шербак А.М.Очерки по сравнителной морфологии тюркских язиков.-Л.: Наука, 1977.-149 с.
9. Fozilov E . XIV asr Xorazm yodnomalari (Kutb. Xusrav-u Shirin -133b.Ushbu nashrda asarningParij Milliy kutubxonasida saqlanayotgan hijriy 785 yilda ko‘chirilgan nusxasi asos qilib olingan). -T.: Fan,1973.-226 b.
10.Mahmudov Q. XШ-XIV asr yozma obidalar tiliningfonetik sistemasi. T.: Fan, 1974.-188 b.
11. Кляшторний С.Г. Эпоха Махмуда Кошгарского // Советская тюркология. -Баку, 1972. - № 1.-С. 26.
12. Баскаков Н.А.Тюркские язики.-М.: Изд.вост.лит.,1960.-248 с.;1966.530 с.