Farg`ona davlat universiteti filologiya fakulteti

Farg`ona davlat universiteti filologiya fakulteti

18.72 guruh talabasi Muazzam Zokionovaning

turkiy tillarning qiyosiy tarixiy grammatikasi fanidan tayyorlagan

TAQDIMOTI

Mavzu:Turkiy tillarda so`zlarni turkumlarga ajratish mezonlari.Ot turkumiga xos Grammatik kategoriyalar .Ot yasalishi

• REJA:

1 .Otlarning Grammatik xuxusiyatl 2.Otning yasalishi

Har bir tilning so`zlari ,leksikasi doim harakatda bo`lib ,natijada uning tarkibi turli tildagi o`zgarishlarga uchraydi.Ba`zi so`zlar eskirib ,faol qo`llanishdan chiqadi,qo`llanishi chegaralanib ,bora –bora umumiste`moldan qoladi,yangi so`zlar paydo bo`lb,ular leksikani to`ldirib,boyitadi,ayrim so`zlrning ma`nolarida yangilanish yuz beradi.

• Har bir tilning so`zlari ,leksikasi doim harakatda bo`lib ,natijada uning tarkibi turli tildagi o`zgarishlarga uchraydi.Ba`zi so`zlar eskirib ,faol qo`llanishdan chiqadi,qo`llanishi chegaralanib ,bora –bora umumiste`moldan qoladi,yangi so`zlar paydo bo`lb,ular leksikani to`ldirib,boyitadi,ayrim so`zlrning ma`nolarida yangilanish yuz beradi.

Yangi so`zlar turli yo`llar bilan yasaladi

• Yangi so`zlar turli yo`llar bilan yasaladi

FONETIK

(TÚGMA- TUGMÁ)

LEKSIK-SEMANTIK

(TO`Z-CHANG,TO`ZON)

MORFOLOGIK

(TOSH+LOQ)

SINTAKTIK

(ZARTEPA,PAST-BALAND)

HAMMA TILLARDA,JUMLADAN, TURKIY TILLARDA HAM LUG`AT BOYLIGINING KO`P QISMINI OT TURKUMIGA MANSUB LEKSEMALAR TASHKIL QILADI.ENG TEZ VA SEZILARLI DARAJADA BOYIB BORUVCHI TURKUM HAM OT TURKUMIDIR.

ЧЫ/ЧЫ affiksi.Bu affiks eng qadimgi davrlardan boshlab ,hamma turkey tillarda eng faol ot yasovchi affikslardan bo`lib ,juda ko`p variantlarga ega чу/чи ,шу/ши, су/си…..

• ЧЫ/ЧЫ affiksi.Bu affiks eng qadimgi davrlardan boshlab ,hamma turkey tillarda eng faol ot yasovchi affikslardan bo`lib ,juda ko`p variantlarga ega чу/чи ,шу/ши, су/си…..
• Turkiy tillarda bu affiks yordamida shaxsning kasb –hunari ,turli harakati,ijtimoiy tobeligi ,yashash o`rni ma`nosidagi otlar hosil qilinadi.Bu affiksning eng qadimgi ma`nosi shaxs otini anglatishi bo`lgan.

ABREVIATURALAR

HAMMA TURKIY TILLARGA RUS TILINING TA`SIRI NATIJASI BO`LIB ,SHAKLAN VA MAZMUNAN HAMMA TURKIY TILLARDA BIR XIL.

BMT,AQSH,DAN

Boshqa turkumdagi so`zlarning otga ko`chishi -substantivatsiya ikki usul bn yuz beradi

• Boshqa turkumdagi so`zlarning otga ko`chishi -substantivatsiya ikki usul bn yuz beradi

Leksik-sintaktik usul yoki ot bo`lmagan so`zlarning ma`lum konteksda o`z shaklini o`zgartirmagan holda predmetlik ma`nosiga ega bo`lib otga ko`chishi

Leksik-morfologik usuli yoki ot bo`lmagan so`zlarning ma`lum morfologik o`zgarishga uchrashidan o`z ma`nosini o`zgartirish .Bunday holda ot bo`lmagan so`z ko`plik ,egalik,kelishik qo`shimchalarini olib o`z shaklini o`zgartiradi

Turkiy tillarda ot quyidagi xususiyatlarga ega.

• Turkiy tillarda ot quyidagi xususiyatlarga ega.

Ot turkumi son, egalik, kelishik kabi Grammatik kategoriyalarga ,turli ma`no hamda vazifa uchun xizmat qiluvchi funksional shakllarga ,shuningdek ,o`ziga xos yasalish tizimiga ega

Ot sifat,son,olmosh, fe`l va ravish (barcha mustaqil so`zlar bilan) birika oladi

Ot barcha gap bo`laklari vazifasida kela oladi

E`TIBORINGIZ UCHUN TASHAKKUR!!!