Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги самарканд иқтисодиёт ва сервис институти “магистратура” булими

Товар гуруҳлари ва қуйи гуруҳларига
кўра

Аралаш мулк корхоналари томонидан олиб бориладиган савдо

Озиқ-овқат товарлари ва уларнинг алоҳида турлари савдоси

Ноозиқ-овқат товарлари ва уларнинг алоҳида турлари савдоси


2-расм. Савдо фаолиятини таснифлаш


Амал қилиш худудига кўра савдо фаолияти ички ва ташқи савдога бўлинади.
Ички савдо –бу бир мамлакат худудид чегарасида амалга ошириладиган савдо фаолияти.
Ташқи савдо – бу мамлакат ичида ишлаб чиқарилган маҳаллий товарларни бошқа мамлакатларга сотиш фаолияти. Ташқи савдо фаолияти, бошқачасига, экспорт деб ҳам аталади
Товарларни савдо-сотиғини амалга ошириш ва ундада қўлланиладиган ҳисоб –китоб шаклига кўра савдо улгуржи, майда улгуржи ва чакана савдо турларига бўлинади.
Улгуржи савдо – бу савдо соҳасида товарларнинг йирик туркумларини ўзаро ҳисоб –китобларнинг нақд пулсиз шакли бўйича, уни тижорат тадбиркорлик фаолияти мақсадида ёки ўз ишлаб чиқариш-хўжалик эҳтиёжлари учун фойдаланишни мўлжаллаётган хўжалик юритувчи субъектларга сотишни назарда тутувчи фаолиятни амалга ошириш. Улгуржи савдо ҳам ички, ҳам ташқи савдо фаолияти бўлишлиги мумкин.
Майда улгуржи савдо – савдо соҳасида товарларни кичик туркумлар билан ўзаро ҳисоб-китобларнинг нақд пулсиз ва нақд пул шакллари бўйича сотишни назарда тутувчи фаолиятни амалга ошириш. Майда улгуржи савдо фақат ички савдо фаолияти ҳисобланади. Ушбу савдо фаолияти чакана савдо корхоналари, улгуржи савдо корхоналари ва юридик шахс бўлмаган якка тартибдаги тадбиркорлар томонидан турғун савдо шоҳобчалари ҳамда истеъмол буюм бозорларида ажратилган жойлар орқали амалга оширилади.
Чакана савдо – савдо соҳасида якуний истеъмол учун, ундан тижорат мақсадларида фойдаланиш ҳуқуқисиз аҳолига товарларни доналаб ёки кўп бўлмаган миқдорларда нақд пулга сотишни назарда тутувчи фаолиятни амалга ошириш. Ушбу савдо фақат ички савдо фаолияти ҳисобланади.
Юритувчи шахсларнинг статусига кўра савдо фаолияти жисмоний шахслар ва юридик шахслар томонидан олиб бориладиган савдога бўлинади.