Ўзбeкистoн рeспубликaси oлий вa ўртa мaxсус тaълим вaзирлиги тoшкeнт aрxитeктурa қурилиш институти

---

1 
ЎЗБEКИСТOН РEСПУБЛИКAСИ OЛИЙ ВA ЎРТA МAXСУС ТAъЛИМ 
ВAЗИРЛИГИ 
 
ТOШКEНТ AРXИТEКТУРA ҚУРИЛИШ ИНСТИТУТИ 
 
 
СУВ ТАМИНОТИ II 
ТОШКЕНТ – 2020 

---

2 
Муаллиф
: доц.Бўриев Эшмурод Саттарович 
“Cув таъминоти II-қисм” 
Ўқув қўлланма шаҳар ва саноат корхоналарини ичимлик сув билан 
таъминлаш технологияси, табиий сув манбаларининг турлари, уларни тозалаш 
учун ишлатиладиган иншоотларни танлаш, ҳисоблаш ва лойиҳалаш учун 
мўлжалланган. 
Тақризчилар:
т.ф.д., проф. Махмудов Э.Ж. (ЎзР ФА СМИ), 
т.ф.н., доц. Ибрагимов И.У. (ТАҚИ). 
Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги 
томонидан турдош олий ўқув юртлари талабалари учун ўқув қўлланма сифатида 
чоп этишга тавсия этилади. 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

3 
 
1-Боб. ЕР ОСТИ СУВЛАРИНИ ҚАБУЛ ҚИЛИШ ИНШООТЛАРИ
1-маруза. ЕР ОСТИ СУВЛАРИНИНГ ЖОЙЛАШУВ ШАРТЛАРИ. 
УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ
 
Режа: 
1.
Ер ости сувларининг жойлашуви шароитлари Кирхгофнинг биринчи ва 
иккинчи қонуни.
2.
Ер ости сувларининг эксплуатацион заҳираси 
 
Ер ости сувларини ўрганиш билан гидрогеология фани шуғулланади. Сув 
таъминоти учун сувни қабул қилиш иншоотларидан фойдаланишни ер ости 
сувларининг жойлашуви шартларига кўра уни белгиловчи муҳим гидрогеологик 
кўрсаткичлар хақида сўз юритамиз 
Ер ости сувларининг жойлашуви шароитларига кўра (5.1-Расм) ер ости 
сувлари асосан икки турга бўлинади – босимсиз ва босимли. Босимсиз сув 
чегаралари бутунлай сув ўтқазмайдиган қопламага эга эмас. Бундай хавзаларда сув 
эркин сатҳга эга бўлади, унинг чуқурлиги сув ўтқазувчи жинслар юзасига мос 
келади. 
Ер остидаги энг юқорида йиғилган сув тупроқ (грунт) суви дейилади. Локал 
тарқалишга эга сув тўпламлари ёки кучсиз ўтказувчан қатламда сувнинг 
линзасимон йиғилиши – грунтли сувлар устида жойлашган сув юзаси (верховодка) 
ни ҳосил қилади. 
Грунт сувлари – одатда босимсиз сувлардир, лекин алоҳида ҳудудларда 
маҳаллий босимга эга бўлади; аксарият ҳолларда улар унча чуқур бўлмаган 
чуқурликда жойлашади ва шунинг учун, гидрометереологик омиллар таъсирига 
учрайди. Мавсумга қараб, ёғингарчилик миқдори ва температурага кўра, грунт 
сувларининг ҳам сатҳи, ҳам кимёвий таркиби ўзгаради.

---

4