Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик

Материал ва жиҳозлар: 1. Иссиқхона, парниклар, илитилган ерларда экинлар айланишининг намунавий шакли келтирилган плакатлар. 2. Ҳимояланган ерларнинг турли иншоотларида ҳар хил экинлар етиштирилганда уларнинг тахминий маҳсулотдорлигини кўрсатувчи жадваллар. 3. Чизғич ва калкулаторлар. 4. Маълумотномалар.

7-боб. Ҳимояланган ерларда сабзавот экинлари етиштириш технологияси
7.1. Ҳимояланган ерларда бодринг етиштириш технологияси
Бодринг – ҳимояланган ерларда етакчи (асосий) экин бўлиб, у энг маҳсулотдор, эртапишар, самарали экиндир. У кам ёруғликни талаб қилувчи бўлганлиги учун, барча ёруғлик минтақаларида тарқалган. Биринчи – тўртинчи ёруғлик минтақаларидаги қишки иссиқхоналарда бодринг экини 70-80% ни, бешинчи – олтинчиларда – 50% гача, баҳорги иссиқхоналарда эса (кўчат етиштирилгандан сўнг) 90% гача майдонни эгаллайди. Ўзбекистонда ҳам бодринг иссиқхоналарнинг катта майдонини эгаллайди, айниқса, қишки-баҳорги айланишда.
Бодринг – иссиқсевар ўсимлик, совуқни кўтараолмайди. Уруғнинг униб чиқиши учун энг пастки ҳарорат чегараси +12-13°С. Ҳарорат +25-30°С да уруғ энг тез (4-6 кундан кейин) униб чиқади. +11-17°С ҳароратда ниҳолларнинг пайдо бўлиши 7-16 кунгача чўзилади. Униб чиқиш – гуллаш давридаги кундузги қуёшли кунда энг мақбул ҳарорат +24-28°С, булутлида +18-22°С, кечаси эса +12-18°С. Маҳсулот шаклланиш даврида энг яхши ҳарорат кундузи +24-30°С, кечаси +16-18°С ҳисобланади. Тупроқ ҳарорати +16°С дан пастга тушмаслиги керак. Бодринг ҳароратнинг кескин ўзгаришини кўтараолмайди. Ҳар хил навлар турлича ҳароратни талаб қилади.
Бодринг тупроқ ва ҳаво намлигига талабчан. Тупроқнинг энг мақбул намлиги – 80%, ҳавонинг нисбий намлиги эса – 90%. Тупроқда намнинг етишмаслиги ўсишининг сусайишига, кўпроқ эркак гули маҳсулот бўлишига, меваларнинг (аччиқ) тахир бўлишига, маҳсулотни пасайишига олиб келади. Тупроқдаги ортиқча намлик туфайли илдизларни нобуд бўлади. Бодринг ҳатто қисқа вақт бўктириб суғоришга ҳам жуда таъсирчан. Ҳавонинг нисбий намлигининг пасайишидан кучли таъсирланади.