Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги в. И. Зуев, О. Қодирхўжаев, М. М. Адилов, У. И. Акрамов сабзавотчилик ва полизчилик

Экинлар айланишининг тахминий шакли (схемаси). Экинларни айланиш хиллари (намунаси) ва у ёки бу экинларни етиштириш муддатлари табиий ёруғликка боғлиқдир. Жанубий туманларда қиш даврида куннинг давомийлиги, шимолдагиларга нисбатан узундир. Ўзбекистонда қиш даврида қуёш радиатсиясининг кучлилиги туфайли барча экинларни хоҳлаганда етиштириш мумкин.
Қишки иссиқхоналар. Ўзбекистонда қишки иссиқхоналардан унумли ва юқори самарада фойдаланиш учун экинларни уч айланишда: кузги-қишки, ўтувчан ва қишки-баҳорги айланишларда фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Иссиқхоналарда кўрсатилган айланишлар қуйидагича бўлиши керак: кузги-қишки – 60%, ўтувчан – 40% ва қишки-баҳорги (кузги-қишки йиғиштирил-ганидан сўнг) – 60%.
Кузги-қишки айланишнинг фарқловчи хусусиятий шундаки, бу даврда ёруғлик, ҳарорат пасаяди ва ёруғ куннинг давомийлиги қисқаради, бу эса, ўз навбатида, ўсимликларнинг ўсиши ва ривожланиш шароитларини ёмонлаштиради. Шунинг учун сентабр-октабрдаги юқори қуёш радиатсиясидан фойдаланиб юқори маҳсулот тўпланишини таъминлаш мақсадларида экиш ва ўтқазиш ишларини эртароқ муддатларда амалга ошириш зарур. Шу билан бирга бодринг ва помидорнинг маҳсулотга кириши кечроқ, очиқ ердан ялпи маҳсулот чиқмайдиган бошланиши муҳимдир. Помидор кўчатларини ўтқазиш ва бодринг уруғини экишнинг энг яхши муддатлари: Қорақалпоғистонда – июл охири – август бошлари, Қашқадарё вилоятида – август охири, Тошкент ва Самарқанд вилоятларида – 10-15 август, Фарғона водийсида 15-20 августдир.
Қишки-баҳорги айланишнинг фарқловчи хусусияти ҳарорат ва ёруғликнинг ортиб боришидадир. Ўсимликларни маҳсулдорлиги кузги-қишки айланишга нисбатан салкам икки мартага кўпаяди.
Ўзбекистон сабзавот-полиз экинлари ва картошкачилик ИТИ қишки ойнаванд иссиқхоналар учун экинлар айланишининг қуйидаги шаклини (схемасини) таклиф этади (11-жадвал).
Айрим хўжаликлар помидорни 40-50 кунлик кўчатини қишки ойнаванд иссиқхоналарга ўтувчан айланиш даврида октабр охирида экиб, июннинг сўнгги кунигача етиштирадилар. Ўзбекистонда бодрингни ўтувчан мавсумда етиштириш кам қўлланилади.