Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини механизациялаш муҳандислари институти

10-расм. Бетон хўжалиги схемаси:
а – план; б – вертикал бетон қориш қурилмасининг схемаси; 1 – тўлдиргичларни қабул қилиш бункери; 2 – шағал саралаш қурилмаси; 3 – тўлдиргичлар омборлари; 4 – транспортёрлар; 5 – бетон заводи; 6 – цемент омборлари; 7 – тўлдиргичлар ва цемент бункерлари; 8 – дозаторлар; 9 – йиғма воронка; 10 - қоргич; 11 – тайёр қоришма бункери; 12 – транспорт воситаси; 13 – йўллар

Бетон қоргичлар одатда деворларига парраклар ўрнатилган айланувчи барабан ёки ичида парраклар айланувчи жом кўринишида бўлади. Барабан ёки парракларнинг айланиши ҳисобига қоришманинг барча таркибий қисмлари бир жинсли масса олингунга қадар аралаштирилиши юз беради. Тайёрланган бетон қоришма иншоотларга горизонтал транспортнинг ҳар хил турлари (автоағдаргичлар, бетон ташгичлар, бетон қоргичлар, транспортёрлар) ёрдамида етказилади. Бетон қоришмасини баланд жойларга узатиш учун ҳар хил кранлар – автокранлар, занжир ғилдиракли кранлар, минорали ва бошқа кранлар қўлланилади (11-расм). Бу ҳолда қоришма аввал автоағдаргичлардан қовғаларга ўтказилади, сўнгра бетонли қовғалар ётқизиш жойига узатилади. Йирик қурилишларда КБГС-450, КБГС-1000 бетон ётқизувчи махсус минорали кранлари, юк кўтариш қобилияти 10-25 т бўлган кабель-кранлар қўлланилади.

11-расм. Бетонни блокка узатиш схемалари:
а – занжир ғилдиракли кранлар ва автокранлар билан; б – минорали кранлар билан; в – минорали кранлар билан эстакададан; г – кабель-кранлар билан; д – автоағдаргичлар билан; е - автоағдаргичлар билан эстакададан; 1 – бетонланувчи иншоот; 2 – бетон ётқизувчи механизм; 3 – транспорт воситаси; 4 – эстакада

Бетон қоришма иншоотга ётқизилгач, у текисланади, сўнгра титраткичлар ёрдамида зичланади. Ётқизилган бетон ҳажми унча катта бўлмаган ҳолда зичлаш қўл титраткичлари билан, бетон ҳажми кўп бўлган тақдирда эса ҳар хил машиналар билан титраткичлар пакетлари ёрдамида амалга оширилади. Бетон қоришмани титратиш ундан кириб қолган ҳаво пуфакчаларини чиқариш ва шу тариқа бетоннинг зичлигини ошириш мақсадида амалга оширилади. Бетон қоришмани ётқизиш якунлангач, бетон берилган даражада қотгунга қадар ёзда у қуёш нурлари таъсиридан сақланади ва устидан сув қуйилади, қишда эса музлашдан сақланади.

Гидротехника иншоотлари одатда катта ўлчамларга эга бўлади ва уларни бир мартада узлуксиз барпо этиш мумкин эмас. Шу сабабли узунлик жиҳатидан катта иншоотлар секцияларга ажратилади, ҳар бир секция эса қисмларга бўлиб, уни бетонлаш блокларига ажратиш йўли билан барпо этилади.