Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент ирригация ва қишлоқ ХЎжалигини механизациялаш муҳандислари институти

Мавзу: Гидротехника иншоотлар қурилишини иқтисодий асослаш. Техник-иқтисодий ҳисоблар асослари. Смета лойиҳаси. Техник-иқтисодий докладлар, лойиҳа техник-иқтисодий кўрсаткичлари.
Режа
1.Грунтли иншоотлар барпо этиш.
2 Бетон иншоотлар барпо этиш
3. Гидротехника ишларининг бошқа турлари
1. Грунтли иншоотлар барпо этиш
Гидротехника иншоотлари қурилишида уни арзонлаштириш мақсадида маҳаллий қурилиш материалларидан кенг фойдаланилади. Барча турдаги грунтлар шундай материаллар жумласидан. Грунтлардан тўғонлар, дамбалар, йўл кўтармалари ва ҳоказолар барпо этилади.
Грунтли иншоотлар нафақат грунт тўкиш, балки грунтни ўйиш йўли билан ҳам қурилади. Бундай иншоотлар қаторига бетон иншоотларнинг котлованлари, каналлар, ҳандақлар, карьерлар, туннеллар ва ҳоказолар киради. . Грунтли иншоотлар қуриш ҳар хил грунтларнинг катта-катта оқимларидан ташкил топади, уларни бир жойдан бошқа жойга кўчириш кўп энергия сарфини талаб қилади. Масалан, йирик тупроқ тўғонлар қурилишида грунт оқимлари соатига бир неча минг куб метрга етади, бундай тўғонларнинг ҳажмлари эса ўнлаб миллион куб метрлар билан ўлчанади. Тупроқ тўғонларнинг баландлиги ҳам анча катта бўлади. Энг баланд . грунтли тўғонлар қаторига Нурек (300 м) ва Чорвоқ (168 м) тўғонлари киради. Бундай тўғонлар ўз қаршисида улкан сув массаларини ушлаб туради ва шу сабабли ўта муҳим иншоотлар ҳисобланади.
Залворли грунтли иншоот қуриш учун аввало грунт табиий массивдан ажратилиши, сўнгра қурилиш жойига транспортда ташилиши ва ниҳоят, кўтармага, иншоотга ётқизилиши лозим. Бунинг учун ҳар хил, баъзан анча мураккаб технологиялар яратилган.
Грунтли иншоотлар барпо этишнинг соддалаштирилган умумий схемаси 6.8-расмда келтирилган. Мазкур технологияга мувофиқ кўтарма учун грунт карьерлардан қазиб чиқарилади ёки фойдали ўйиқлар (котлованлар)дан қудратли ер қазиш машиналари – экскаваторлар ёрдамида олинади. Айни ҳолда экскаватор чўмич билан жиҳозланади. Грунт шу чўмич ёрдамида қатламдан ажратилади (қирқиб олинади), қирқилган грунт чўмичда жамланади ва сўнгра автоағдаргичлар кузовига бевосита туширилади.