Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат техника университети

Асбобнинг ўлчаш хатолиги. Бу хатолик сифатида мутлақ 
хатолик, нисбий хатолик ёки келтирилган хатолик берилган 
бўлиши мумкин. Бу хатоликлар хусусида олдинги мавзуларда 
етарли маълумотлар берилган. 
0 
A'
0 
A''
0 
max 
 

---

95 
Ўлчаш диапазони. Бу асосан кўп диапазонли асбобларга 
тегишли. Аксарият ҳолларда асбобнинг ҳар бир ўлчаш диапазонига 
тааллуқли хатоликлари ҳам берилади. 
Хусусий энергия сарфи. Бу тавсиф ҳам муҳим ҳисобланиб, 
асбобнинг ўлчаш занжирига уланганидан сўнг киритиши мумкин 
бўлган хатоликларини баҳолашда аҳамиятли саналади. Айниқса, 
кам қувватли занжирларда ўлчашларни бажаришда бу жуда 
муҳимдир. 
Хусусий энергия сарфи ўлчаш асбобининг тизимига ва 
конструктив ишланишига боғлиқ бўлиб, айниқса, кичик қувватли 
занжирларда ўлчашларни бажаришда жуда муҳимдир. 
Ишончлилиги (чидамлилиги) – ўлчаш воситасининг 
маълум ўлчаш шароитида, белгиланган вақт мобайнида ўз 
метрологик хусусиятларини (кўрсаткичларини) сақлашидир. Бу 
кўрсаткичларни чегарадан чиқиб кетиши асбобни лаёқатлиги 
пасайиб кетганлигидан далолат беради. Ўлчаш асбобининг 
ишончлилиги, одатда, бузилмасдан ишлаш эҳтимоллиги билан 
баҳоланади ва тахминан қуйидагича топилади. 

 = n / n 
ум 
, 
бу ерда n- ишончлиликка синалган асбоблар сони; 
n
ум
- умумий (кўп серияли) ишлаб чиқарилган асбоблар 
сони. 
Аксарият ўлчашларда бирор сигнални бошқа турга 
ўзгартириш лозим бўлади. Ушбу вазифани одатда ўлчаш 
ўзгарткичлари бажаради. 
Ўлчаш ўзгарткичи деб ўлчаш маълумоти сигналини ишлаб 
чиқиш, узатиш, кейинчалик ўзгартириш, ишлов бериш ва ёки 
сақлашга мўлжалланган, лекин кузатувчининг кўриши учун 
мосланмаган ўлчаш воситасига айтилади. 
Ўлчаш ўзгарткичларининг турлари жуда кўп. Одатда ўлчаш 
занжирида биринчи бўлган, яъни ўлчанаётган катталик сигналини 
қабул қиладиган ўлчаш ўзгарткичига бирламчи ўлчаш ўзгарткичи 
дейилади. Ундан кейинги жойлашган ўлчаш ўзгарткичларига эса 
оралиқ ўзгарткичлар номи берилган. 
Ўлчаш ўзгарткичларининг кенг тарқалган турларига