Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги самарқанд давлат чет тиллар институти роман-герман филологияси факультети

1.3.Испан ва ўзбек тилларида отнинг грамматик
категориялари
От туркуми уч хил грамматик категорияга эга: 1) сонкатегорияси; 2) эгалик категорияси; 3) келишик категорияси.
От нутқда доимо сон ва келишик категорияси формасида бўлади. Бу отларнинг нутқдаги кўринишидир. Эгалик категорияси эса отнинг грамматик шаклланишида доим қатнашмайдн. Грамматик шаклланиш ҳақида от эгалик категорияси формасида қўллангандагина гапириш мумкин.

1.4. Типологик кўплик категорияси ҳақида
умумий маълумот
Кўплик категорияси предметлар сонининг бирдан ортиқлигини билдиради. Феълларда иш-ҳаракати ё кўплик шахс томонидан бажарилганлигини, ёки кўпчиликкақаратилганлигини англатади. Кўплик маъносининг марказида сўз туркумларининг сон категорияси ва сон туркуми туради. испан тилида сон категорияси сзў туркумларидан от, олмош ва феълга тааллуқлидир. Ўзбек тилида ҳам худди шу сзў туркумлари кўплик формасига молик. Сонлар миқдорни ифодалайди. Шу сабабдан улар кўпликда қўлланмайди. Агар улар кўпликда қўлланилса, отга айланиб кетади. Кўпликнинг бирликка қарши қўйилиши деярли ҳамма тилларга хос. Сон категориясининг махсус турлари бўлмиш иккиламчи (), учламчи () ва ҳатто тўртламчи () сонлари айрим тилларгагина хосдир.
Умумий кўплик категорияси турли тиллар воситасида, яъни морфемалар ёрдамида, махсус сўзлар ва сўз бирикмалари воситасида ифода этилиши мумкин.
Ундан ташқари кўплик эксплицит ва имплицит тарзда ифодаланиши ҳам мумкин. Эксплицитлик кўплик маълум кўплик маркери иштирокида ясалада. Имплицитлик эса кўплик маъносининг бевосита сўзлар ўзаги воситасида ифодаланиши тушунилади.
Испан ва ўзбек тилларида кўплик қуйидаги лексик-грамматик усуллар воситасида ифодаланади:
1) кўплик морфемаси воситасида,
2) сон билан,
3) миқдор олмошлари билан,
4) кишилик, кўрсатиш ва бошқа олмош формалари воситасида,
5) кўплик маъносини ифодаловчи от, сифат, феъл ва бошқа сўз туркумлари воситасида.
Мазкур битирув малакавий ишда биз асосий эътиборни кўплик маъносинингиспан ва ўзбек тилларида махсус морфемалар воситасида ифодаланиш йўлларини ўрганишга қаратамиз.