Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги равшанов С. С, Мирзаев Ж. Д. Дон ва дон маҳсулотлари экспертизаси

IIIБОБ. ЁРМА МАҲСУЛОТЛАРИНИНГ ТУРЛАРИ ВА ОЗИҚАВИЙ ҚИЙМАТИ

Ёрмалар аҳолининг барча қатламлари томонидан истеъмол қилинадиган ва кенг тарқалган озиқ - овқат маҳсулотлари қаторига киради.

Истеъмолчиларга таклиф қилинаётган ёрмаларнинг ассортиментлари турли - тумандир. Турли бошоқли экинлардан ёрма ишлаб чиқаришда донга ишлов беришнинг “совуқ” механик усулидан (қобиқни оқлаш, майдалаш, қайроқлаш) фойдаланилиб келинган.Шу сабабли бу маҳсулотларнинг ассортименти чегараланган бўлиб, асосан бутун ва майдаланган ёрмалардан иборат эди.Бу ёрмаларни истеъмол қилиши учун тайёрлашга кўп вақт талаб қилинган. Ишлаб чиқариш технологиясинитакомиллаштирилиши, янги жиҳозларнияратилиши дондан янада тўла қийматли озиқ - овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш имкониятини берди.ГОСТ ва техник шартлар бўйича ишлаб чиқариладиган ананавий ёрма маҳсулотларидан ташқари кейинги йиллардатез пишар ва пишириш талаб қилмайдиганёрмаларнинг янги гуруҳлари ҳам пайдо бўлди.
Ёрмаларнинг классификацияси. Ёрма - бу қобиқ тўқималариданқисман ёки тўлиқ, айрим ҳолларда муртаги ҳам ажратилган, майдаланган ёки қайроқланган бутунбошоқли ёки дуккакли донларнинг ядросидир.
Ёрма у тайёрланган дон тури ва технологик ишлов бериш усулига қараб классификацияланади.Технологик ишлов берилишига қараб, барча ёрмалар қуйидагиларга бўлинади:
- ананавий усулда ишлов берилган (қобиқ ажратиш, қайроқлаш) оддий;
- пишириш вақти қисқа бўлган ёки пиширишни талаб қилмайдиган тез тайёр бўладиганёрмалар;
- пиширишгача ва пиширишдан кейинтайёрлашни талаб қилмайдиган “тоза” ёрмалар;
Битта ўсимлик донидан тайёрланадиган ёрмалар донга ишлов бериш усули (буғланган ва буғланмаган), шакли, юзасининг ҳолатига қараб, турларга бўлиниши мумкин. Айрим ёрмаларнимаркага (доннинг хилига қараб), рақамга (ўлчамлари ва бир жинслигига қараб), навга (ёрма донлари ва аралашмалар миқдорига қараб) ажартиш қабул қилинган. Бутун дондан олинган шоли, тариқ, гречиха, сўли, нўхот ёрмалари учун навлар белгиланган. Арпа, полтава, маккажухори ёрмалари йириклиги бўйича рақамланади.Манний ёрмаси учун янчишда фойдаланилган буғдой турига қараб марка белгиланади. Ёрмаларнинг классификацияси ва ассортименти 17 - жадвалда келтирилган.
Жадвал - 17