Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги тошкент давлат

Биринчи тиббий ёрдам. Ўткир ҳолециститда беморга 
қоринда ётиш режими, жигар касаллигидаги №5 диета 
тайинланади. Антибиотиклар ва сульфаниламид препаратлари 
қўлланилади. Физиотерапевтик муолажалар – ўнг қовурғалар ости 
соҳасига грелка, иссиқ, парафин, УВЧ қўлланилади. Санаторий-
курортда даволаш тавсия этилади.
 
ЭНДОКРИН ВА МОДДАЛАР АЛМАШИНУВИ 
КАСАЛЛИКЛАРИ 
 
ДИФФУЗ ТОКСИК БУҚОҚ (Базедов касаллиги) 
Касаллик 
қалқонсимон 
безнинг 
бир 
текис 
диффуз 
катталашуви ва функциясининг ошиши билан таърифланади 
(Базедов касаллиги-уни симптомларини биринчилардан бўлиб 
тасвирлаган тадқиқотчининг номи бўйича аталади). 
Келиб чиқиш сабаблари. Касалликнинг сабаблари узоқ 
вақтгача руҳан зўриқиш, салбий ҳис-ҳаяжонлар, нейроэндокрин, 
бузулишлар, қалқонсимон безга сурункали инфекциялар (сил, захм) 
таъсири, интоксикациялар ҳисобланади, ирсий омиллар таъсир 
қилиши мумкин. 
Белгилари. Диффуз токсик буқоқ билан касалланган 
беморлар юрак уришидаги ўзгаришлар, умумий беҳоллик, 
тажанглик, ортиқча терлаш, қўллар титраш, уйқу бузилишидан 
шикоят қилади. 

---

91 
Объектив текширувда қалқонсимон безнинг катталашганлиги 
маълум бўлади. Қалқонсимон без катталашишнинг бир неча 
даражалари фарқ қилинади:
-без беморнинг ютиш ҳаракатларидагина кўриниши мумкин ва 
қўлга яхши уннайди; 
-безнинг катталашганлиги ютиш ҳаракатларисиз ҳам кўриниб 
туради; 
-без шу қадар катталашадики, бўйиннинг шакли ўзгариб 
қолади. 
Палпация қилинганда без зичлиги ўртача, атрофдаги 
тўқималар билан ёпишмаган бўлади. Қўз симптомлари деб 
аталадиган ҳодисалар ҳарактерли; экзофталм (қўзнинг чақчайиб 
туриши), қўзнинг кам пириллаши, "узоқ вақт тикилиб туриш", қўз 
сеткаси пастга ҳаракатлантирилганда устки қовоқнинг юмилиши 
кечикиши (Грефе симптоми), қонвергенциянинг сусайиб қолиши 
(Мебус симптоми), бунда бирор буюмни яқиндан қўздан 
кечиришда унга қараш қобилияти бузилади. Шунингдек қўзларнинг 
ялтираб туриши ва баъзи бир бошқа симптомлар бўлади.