83
қилиб олинадиган танаффусни сўрашига ҳаққилари бор. Буни улар шахсан
котибга бориб, қоидаларда кўрсатилган ишоралар орқали «танаффус»
олишларини қўллари билан кўрсатишлари лозим. Котиб талаб қилинган
танаффус ҳақидаги илтимосни тўп жонсиз ҳолатга ўтган пайтда, ҳамда албатта,
тўп ўйинга киритилишидан олдин ҳакамларга маўлум қилади.
Шунингдек, мураббий ѐки мураббий ѐрдамчисининг талаб қилиб
олинадиган танаффус ҳақидаги илтимосидан сўнг, рақиб жамоаси майдондан
саватга тўп ташласа, бу илтимос саватга тўп ташланишидан олдин, яўни тўп
отаѐтган ўйинчининг қўлидан чиқиб кетишидан олдин қилинган бўлсагина,
уларга танаффус берилиши мумкин. Бу ҳолда сония ҳисобловчи ўйин соатини
дарҳол тўхтатиши лозим. Шундан сўнг, котиб ўз сигналини чалади ва талаб
қилиб олинадиган танаффус ҳақида илтимос билдирилганлигини ҳакамларга
маўлум қилади. Тўп биринчи ѐки ягона жарима тўпи ташланганидан кейин,
ўйинга кирган пайтдаги дақиқадан то ўйин вақти тугаб, тўп яна жонсиз ҳолатга
ўтмагунча, қуйидаги ҳоллардан ташқари:
а) жарима тўпларини ташлаш оралиғида фол қилинган пайтда жарима
тўпларини ташлаш охирига етказилади, танаффус эса фол учун янги жазо
берилганда, тўп ўйинга киришидан олдин олинади;
б) ўйин соати юргазилишидан олдин қоида бузилиши қайд қилинса, бунда
баҳсли тўп ташлаб бериш ѐки майдоннинг эн чизиғи ташқарисидан тўпни
ўйинга киритиш жазо бўлиб ҳисобланади, талаб қилиб олинадиган танаффусни
олишга рухсат берилмайди.
Бир дақиқа давом этадиган танаффус ушбу шартларга биноан жамоа
ҳисобига ѐзилади. Агар танаффусга жавобгар жамоа талаб қилиб олинган
танаффус вақти тамом бўлмасидан ўйинни бошлашга тайѐр бўлса, катта ҳакам
дарҳол ўйинни бошлайди. Танаффус вақтида ўйинчиларга ўйин майдонини
ташлаб чиқиш ва жамоа ўриндиғида ўтиришга рухсат этилади.
Тўп жонсиз ҳолатга ўтиши ва ўйин соати тўхталиши билан, аммо тўп
ўйинга киритишдан олдин котиб сигнал берганидан кейин майдондаги ҳакам
рухсат берганидагина амалга ошиши мумкин. Ўйинчиларни алмаштириш
иккала жамоани хоҳлаган пайтида амалга оширилади. Жарима тўпини отиш
белгиланганда, ўйинчилар жарима тўпи отиладиган сават тагидаги 3 сонияли
майдонча атрофида қуйидаги тартибда жойлашишлари шарт. Уч сонияли
зонани, яўни трапесияни шчитга яқин томонидаги иккала биринчи жойни
ҳимоячилар эгаллайдилар, бетараф зонада ҳеч ким турмайди. Бетараф зонадан
кейинги иккинчи жойни ҳужумчилар эгаллайдилар, ундан кейинги учинчи
жойлардан бирини битта ҳимоячи эгаллаши керак.
Ҳаммаси бўлиб 3 сонияли зона атрофида олтита ўйинчи жойлашиши
керак. Қолган ўйинчилар орқа томонда жойлашадилар.
Ўйин натижаси ўйин давомида тўпланган энг кўп очколар сонига қараб
аниқланади.
Do'stlaringiz bilan baham: