Акт соҳасида иқтисодиёт ва менежмент факултети Мустақил иш №3 Мавзу: Давлат бюджети, солиқлар

Муҳаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети
АКТ соҳасида иқтисодиёт ва менежмент факултети
Мустақил иш №3

Мавзу: Давлат бюджети, солиқлар. 
Фан: Макроиқтисодиёт
Гуруҳ: МАЕ001-2
Бажарди: Маликов Самандар
Текширди: Бабабекова Наргиза

Тошкент-2022

Мавзу: Давлат бюджети, солиқлар.

Режа.

1. 
   Давлат бюджетининг моҳияти, функсиялари ва харажатлари
   
2. 
   Солиқларнинг турлари ва функсиялари
   
3. 
   Оъзбекистон Республикаси солиқ сиёсати ва солиқ ислоҳотларининг асосий йоъналишлари.
   
4. 
   Хулоса.
   
5. 
   Фойдаланилган адабиётлар.
   

1. 
   Давлат бюджетининг моҳияти, функсиялари ва харажатлари.
   

Давлат оъз иқтисодий функсияларини бажаришда молиявий манба сифатида давлат бюджетига таянади. Давлат бюджети мамлакат молия тизимининг марказий унсури боълиб макроиқтисодий барқарорликни таъминлашда муҳим рол оъйнайди.
Давлат бюджети молиявий баланс сифатида икки қисмдан иборат боълиб, бу қисмларни содда қилиб даромадлар ва харажатлар деб аташ мумкин. Давлат бюджети даромадлари солиқ ва солиқ боълмаган тушумлар ҳисобига шакллансада, макроиқтисодий таҳлилда у солиқлар ҳисобигагина шаклланади деб қаралади.
Давлат бюджет харажатларини коъпайтириш ёки қисқартириш орқали мамлакат иқтисодиётига аралашади. Давлат томонидан тартибга солишнинг бевосита усуллари ёки бюджет сиёсатининг чора-тадбирларига қуйидагилар киради:

• 
  давлат хариди (тақчиллик ва ортиқча ишлаб чиқариш шароитидаги ҳолат);
  
• 
  ЯИМни тақсимлаш ва қайта тақсимлаш (солиқ ва бошқа тўловлар орқали);
  
• 
  ижтимоий дастурларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш;
  
• 
  давлат бюджетининг даромадлар ва харажатлар қисмидаги мутаносибликни таъминлаш;
  
• 
  ишлаб чиқарувчиларга молиявий ёрдам шаклларини коърсатиш (дот., субс., субв);
  
• 
  баҳолар устидан назорат оърнатиш (истеъмол савати, таъриф ва тўловлар);
  
• 
  экспорт ва импорт қилинадиган товарларга квоталар оърнатиш;
  
• 
  мамлакат аҳолисини ҳимоя қилиш мақсадида олиб борилаётган сиёсат ва ҳоказо.
  

Давлат томонидан коърсатиладиган молиявий ёрдамлар дотатсия, субвенсия ва субсидия шаклларида олиб борилади. Субсидиялар – бу, пул ёки натура коъринишидаги ёрдам тури боълиб, бюджет ва бюджетдан ташқари фондлардан коърсатилади. Субсидиялар бевосита ва билвосита боълиши мумкин. Бевосита субсидияларга капитал қоъйилмалар, илмий тадқиқотлар, кадрларни қайта тайёрлашга ажратилган маблағлар кирса, билвосита субсидияларга солиқ имтиёзлари, имтиёзли шартларда кредитлар бериш, пасайтирилган божхона божлари ва бошқалар киради. Бундан ташқари давлат аҳолини давлат трансфертлари коъринишида ҳимоя қилади.
Бозор иқтисодиёти шароитида коъп қиррали солиқлар тизимидан фойдаланилади. Аҳоли давлат бюджетига ҳар ойда олган даромадларига қараб даромад солиғи тоълайди, корхоналар эса олган фойдасига қараб фойдадан солиқ тоълайдилар. Шу каби жуда коъп мавжуд солиқ турларидан оқилона ва илмий асосда фойдаланиш орқали давлат солиқ сиёсатини, солиқ ставкалари миқдорларини ва имтиёзлари турларини аниқлайди ва шу билан бутун макроиқтисодий вазиятга таъсир коърсатади. Солиқларни оъзгартириш орқали инвестициялар ва жамғармалар рағбатлантирилади.
Давлат бюджети маблағлари ҳукуматнинг даромадларни ва ресурсларни қайта тақсимлаш функсиясини бажариши учун имконият яратади.
Давлат бюджети харажатлари таркибида қуйидаги моддалар мавжуд:
1. Иқтисодиётга харажатлар;
2. Марказлашган инвестицияларни молиялаштириш;
3. Ижтимоий ҳимоя;
4. Ижтимоий соҳа, давлат бошқарув ва суд идораларини молиялаштириш…