Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги қарши муҳандислик-иқтисодиёт институти

Elementar yacheyka 
deb, mahsulotli qatlam qalinligini bir qismini aytish qabul 
qilingan, uning zahirasi bitta chiqarish skvajinasi orqali eritib olinadi. Yacheyka 
makonda konturlar bilan cheklanadi. U konturlar maksimal darajada har hil 
gidrodinamik chegaralarga yaqinlashtirilgan bo‘lishi kerak (suv o‘tkazmaydigan 
qatlamga). Skvajinaga eritmani yuborish chegarasiga, neytral va chetki toq 
chiziqlarigacha. Yacheyka (uya) imkon darajada yopiq gidrodinamik rejimda ishlab 
turishi kerak. 
Ekspluatatsion blok 
– yondosh elementar yacheyka (uya) lar guruhini 
qo‘shuvchi mahsulotli qalinlikni bir qismi bo‘lib, imkoniyat darajasida zahirani bir 
tekis taqsimlanishini xarakterlaydi. Geokimyoviy tuzilishi, rudani tarkibiy qismi, 
rudali jinslar bir vaqtda ekspluatasiyaga kiritiladigan hamda yagona geotexnologik 
rejimda eritib olinishi bilan xarakterlanadi. 
Ekspluatatsion uchastka 
- ekspluatasiya qilinayotgan yondosh (qo‘shni) 
bloklar guruhi bo‘lib, mustaqil kommunikasiya tizimlarga ega, bu odatda yagona 
nazorat va geotexnologik jarayonlardagi rejimda yer ostida uranni tanlab eritib 
oladigan uchastka. 
Ekspluatatsion maydon 
- bir necha ekspluatatsion uchastkalarni bir butun 
yagona birlashmasi bo‘lib, yagona texnologik qurilmaga birlashtirilgan eritib olish 
maydoni (qayta ishlovchi majmuasi). 

---

Ekspluatatsion blokdagi rudani yer osti usulida tanlab eritib olish uch bosqichda 
amalga oshiriladi: 
1. Zahirani ochish ya'ni burg‘ilash va skvajinvlarni o‘zlashtirish, ularni 
texnologik kommunikasiyalarga bog‘lash hamda o‘lchovchi nazorat asboblari bilan 
jihozlash; 
2. Yer ostida texnologik jarayonlarni olib borish ya'ni ruda yotqizig‘igacha 
ishchi eritmalarni yetkazib beoish, rudadan metallni eritib olishga texnologik jihatdan 
tayyorlash, mahsulotli eritmani shakllantiradigan va ularni chiqaradigan skvajinalarga 
yetqazish va yer yuzasiga ko‘tarish; 
3. Eritib olib bo‘lgan bloklarni tugatish ya'ni rudaga sig‘dirilgan suvli gorizontni 
blok doirasi chegarasida va yer yuzasini holatini boshlang‘ich holatga yetkazib 
tiklash.