‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Oddiy archa (Можжевельник обы кновепнм й)-
Juniperus communis L.
Oddiy archa 0 ‘zbckistonga introduksiya qilingan bo‘lib, sarvi- 
doshlar -
Supressaceae
oilasiga mansub b o ‘lib, bo ‘yi 2-5 m ga yeta- 
digan ikki uyli doim yashil ninbargli kichik daraxt. Bargi bandsiz, 
qattiq nina shaklida b o ‘lib, poyasi bilan shoxlarida to ‘p-to‘p b o ‘lib 
o ‘mashgan. Otalik va onalik gullari ayrim-ayrim butadagi qubbalar- 
da rivojlanadi. Mevasi - yumaloq qubba meva, ikkinchi yili yetiladi.
Oddiy archa MDHning Yevropa qismi va Sibirdagi ninabargli 
va mayda bargli aralash o ‘rmonlarda, b a’zan botqoqli o ‘rmonlarda 
tabiiy holda o ‘sadi. O 'zbckistonda tog‘li hududlarda 3 ta mahal- 
liy archa turlari tarqalgan: zarafshon archasi, yarimsharsimon va 
turkiston archasi. Ular ham mahalliy xalq tabobatida ishlatiladi. 
Tibbiyotda oddiy archaning qubba mevasi ishlatiladi. Qubbalar kuz- 
da, archa tagiga chodir yozib qoqib olinadi. Xom mevalaridan, shox 
va barglardan tozalangach, pishgan qubbalar havo kirib turadigan 
xona yoki chordoqlarda quritiladi.

---

14-rasm.
Oddiy archa (Можжевельник обыкновенный) -
Juniperus communis L.
Oddiy areha mevasi tarkibida 0,5-2% efir moyi, 40% qandlar, 
organik kislotalar, smola, bo'yoq, pektin va boshqa biologik faol 
moddalar bor. Efir moyi pinenlar, kampfen, sabinen va boshqa birik- 
malardan tashkil topgan. Qubbaning dorivor preparatlari (damlama, 
siydik haydovchi yig‘malar-ehoylar tarkibida) tibbiyotda siydik hay­
dovchi, siydik yo‘llarini dezinfeksiya qiluvehi, balg'am ko‘chiruvchi 
hamda ovqat hazmini yaxshilovchi vosita sifatida qo'llaniladi.
Efir moyining spirtdagi eritmasi va surtmasi bod kasalligida ta- 
naning og‘rigan yeriga surtiladi. Archa bargidan olingan efir moyi 
fitonsid ta ’siriga ega bo‘lib, trixmonadli kolpitni davolashda ishla­
tiladi.

---