Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Абу Райҳон Беруний номидаги ш арқшунослик институти

Ў Н Б Е Ш И Н Ч И БОБ
Т О М О Қ Ч А Й И Л А Д И Г А Н Д О Р И Л А Р
Томоқ чайиладиган дорилар 
бошдаги гализ хилтларни 
латифлаштиради 
ва 
уларнинг 
огиз 
орқали 
ўтишини 
секинлаштиради. Шунингдек, оқиб ўтиш йўлларида моддаларнинг 
гализлашиб, уларнинг торайтиришига тўсқинлик қилади. Бундан 
ташқари, томоқдаги шишларни қайтариш учун ҳам ишлатилади.
80
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ғализ хилтларни латифлаштириб, уларни миядан туширувчи 
дорилар иссиқ ва ўткир дорилар бўлиб,
836 II
уларни назла ўти, занжабил, каклигўт, тоғ майизи, игир, 
ҳардал, ялпиз, ковул илдизининг пўстлоги, гулсафсар, бурақ 
мурчлар, самсақ, тошчўп, асап сувига аралаштирилган иёраж ёки 
муррий, ёки шакар, асал, ёҳуд денгиз пиёзи (шуларнинг бири)дан 
тайёрланган сиканжубиндан ясалади. Назлаларнинг оқишига қарши 
ишлатиладиган дориларга келсак, улар сувда қайнатилган барча 
буриштирувчи совуқ мизожли дорилар бўлиб, улар билан томоқ 
чайилади. Булар: қизил гул, анор гули, шом жингаги, ясмиқ, мирта 
уруғи, кўкнор ва шу кабилардир.
Томоқдаги 
шишларни 
қайтарувчи 
ва иссиқдан 
бўлган 
шишларнинг бошланишида ишлатилувчи дориларга шамоллашни 
қайтарувчи ҳўл совуқ мизожли ўтларнинг суви киради. Улар 
итузум, сутчўп, кашнич, сачратқи ва шу кабилардир. Шунингдек, 
совуқ миэожли мевалардан шом тути, нордон анор, татим ва шу 
кабиларнинг суви ишлатилади. Совуқ мизожли 
луоблардан',
зиғир 
уруғи, баргизуб, райҳон, беҳи уруғи ва шу кабиларнинг луоблари 
олинади. Буриштирувчи совуқ мизожли дори қайнатмалари эса 
анор гули, қизил гул, ақоқиё, юлгун бужури, қуритилган кашнич ва 
шу кабилардан тайёрланади.
Аммо касаллик бошлангандан кейин уни тарқатишга эҳтиёж 
тушганда, 
иссиқ 
мизожли 
доривор 
ўтлар 
қайнатмалари 
ишлатилади. Улар: петрушка, карам, арпабодиён, зарпечак ва шу 
кабилардир. Иссиқ мизожпи мева қайнатмаларидан эса анжир, 
майиз, 
хиёршанбар, 
жилон 
жийда 
ва 
шу 
кабилардан 
фойдаланилади.
Иссиқ мизожпи дори қайнатмаларига келсак, улар: чучукмия 
илдизи, гулсафсар, гулхайри, арпабодиён ва қуст илдиэлари 
қайнатмаларидир.
Томоқдаги шишларни етилтирувчи дориларга сутда ивитилган 
хамиртуруш, 
кунжут 
ёгидаги 
анжир 
ёки 
карам 
сувидаги 
майбухтаж2
арпа суви қўшилган ва қўшилмаган хиёршанбар пўсти 
киради.
81
www.ziyouz.com kutubxonasi

---