Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

59-м о д д а. Исботлаш воситаларига йўл қўйилиши


Қонун бўйича ишнинг муайян исботлаш воситалари билан тасдиқланиши лозим бўлган ҳолатларини бошқа ҳеч қандай исботлаш воситалари билан тасдиқлаш мумкин эмас.

Далилларга йўл қўйилиши тўғрисида ФПКнинг 59-моддасида кўрсатма берилади. Агар исботлаш воситалари билан боғлиқ бўл­ган ҳолатларни ҳеч қандай исботлаш воситалар билан тасдиқлаш мумкин бўлмаса, масалан, уй-жойларнинг олинган-сотилган бў­лишлиги Ўзбекистон Республикаси ФКнинг 112 ва 488-моддалари­га мувофиқ нотариал тартибда гувоҳлантирилган ва тегишли давлат рўйхатидан ўтказилган шартнома билангина тасдиқланиши мум­кин. Энг кам иш ҳақининг ўн бараваридан ортиқ суммага тузилади­ган қарз шартномаси оддий ёзма формада тузилиши лозим. Акс ҳолда шартномани тузилганлигини (арз берилганлигини) ёки шарт­номанинг ижро этилганлигини (қарзнинг тўланганлигини) гувоҳ­ларнинг кўрсатмалари билан исботлаб бўлмайди. Аммо жиноий жазога тортиладиган хатти-ҳаракатлар рўй берганида, чунончи, қарз олган шахс бировларнинг ишончидан фойдаланиб, бир неча фуқаронинг ҳақига хиёнат қилса (олган қарзидан тонса), ҳуқуқий тилда айтилганда-фирибгарлик қилса, умумий қоидадан (ФКнинг 733-моддасидан) мустасно тариқасида даъво гувоҳларнинг кўрсат­малари билан исботланиши мумкин (ФКнинг 737-моддаси).

Ташкилотлар ўртасидаги ҳуқуқий муносабатлардан ҳам, худди шунингдек муайян ёзма ҳужжатлар билан тасдиқланиши мумкин бўлган ҳолатлар бошқа исботлаш воситалари билан тасдиқланиши мумкин эмас. Масалан, темир йўл транспорти билан ташиладиган юк йўқотилган ёки кам келганлиги коммерческий акт билан тасдиқланиши шарт бўлади.
Агар далилларнинг дахлдорлиги принципи масаласида судья­лар ўзларининг ички тушунчаларига асосланишлари мумкин бўлса, далилларга йўл қўйилиши принципини қўлланишда фақат қонун кўрсатмаларига қатъиян риоя қилишлари талаб қилинади. Қонун билан исботлаш воситаси бўла олмайдиган далилларни, уларнинг мазмуни ва иш учун аҳамиятидан қатъи назар, қабул қилишга йўл қўйилмайди.