Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

238⁹-м о д д а. Қарздорга суд буйруғининг кўчирма
нусхасини юбориш


Суд буйруғи чиқарилганидан кейин судья унинг кўчирма нусхасини дарҳол қарздорга юборади.
Суд буйруғининг кўчирма нусхасини олган кундан эътибо­ран ўн кунлик муддат ичида қарздор арз қилинган талабга қарши ўз эътирозларини буйруқни чиқарган судга юборишга ҳақли.

Шарҳланаётган моддада қарздорга суд буйруғининг кўчирма нусхасини юбориш тартиби баён қилинади.

1. Суд буйруғи чиқаришга доир иш юритишнинг соддалашти­рилган тартиб-таомили Ўзбекистон Республикасининг Конститу­циясида кафолатлаб қўйилган, ҳар бир шахсга ўз ҳуқуқ ва эркин­ликларини суд орқали ҳимоя қилиш, давлат органларининг, ман­сабдор шахсларнинг, жамоат бирлашмаларининг ғайриқонуний хатти-ҳаракатлари устидан судга шикоят қилиш ҳуқуқини бузмас­лиги лозим (Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 44-мод­даси). Шунинг учун ҳам қонун суд буйруғининг кўчирма нусхаси у чиқарилганидан кейин дарҳол қарздорга юборилишини назарда тутади. Суд буйруғи суднинг муҳри билан тасдиқланган бир хил юридик кучга эга бўлган икки нусхада чиқарилади. Ушбу асл нус­ханинг биттаси судда қолса, иккинчи нусхаси ижро этишга тақдим қилиш учун ундирувчига берилади. Суд буйруғининг кўчирма нусхаси у чиқарилганидан кейин дарҳол қарздорга юборилади.
2. Суд буйруғининг кўчирма нусхасини олган кундан эътибо­ран ўн кунлик муддат ичида қарздор арз қилинган талабга қарши ўз эътирозларини буйруқни чиқарган судга юборишга ҳақли бўлади. Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистон Республикаси ФПКнинг 238⁹-мод­дасида назарда тутилган суд буйруғининг нусхасини қарздорга дарҳол юбориш тартиби, шунингдек, ФПКнинг 238¹⁰-моддасида кўрсатилган суд буйруғини бекор қилиш асослари қарздор ҳуқуқларининг кафолати ҳисобланади.


238¹⁰-м о д д а. Суд буйруғини бекор қилиш


Агар белгиланган муддатда қарздордан арз қилинган талабга қарши эътирозлар тушса, судья суд буйруғини бекор қилиб, бу ҳақда ажрим чиқаради. Суд буйруғини бекор қилиш тўғрисидаги ажримда судья ундирувчи арз қилган талаб даъво ишларини юритиш тартибида тақдим этилиши мумкинлигини тушунтиради. Суд буйруғини бекор қилиш тўғрисидаги ажрим­нинг нусхалари ажрим чиқарилганидан кейин уч кундан кечиктирмай тарафларга юборилади.

Шарҳланаётган моддада суд буйруғини бекор қилиш масала­лари ўз ифодасини топган.

1. Суд буйруғининг кўчирма нусхасини олган кундан эътибо­ран ўн кунлик муддат ичида қарздордан арз қилинган талабга қарши эътирозлар тушса, судья суд буйруғини бекор қилиб, бу ҳақда ажрим чиқаради. Мазкур масала судья томонидан ундирувчи ва қарздорни хабардор қилмаган ҳолда, уларнинг тушунтириш­ларини тингламай чиқарилади. Чунки суд буйруғини бекор қилиш қарздорнинг ихтиёрига боғлиқ бўлиб, қарздор ундирувчи томони­дан илгари сурилган талабдан суд процессида ўзини ҳимоя қилиш ҳуқуқига эга бўлади.
2. Суд буйруғини бекор қилиш тўғрисидаги ажримда судья ундирувчига арз қилган талабни даъво ишларини юритиш тартиби­да тақдим этиш мумкинлигини тушунтиради. Шу ўринда суд буй­руғи бекор қилинганидан сўнг ундирувчи талабининг кейинги тақ­дири унинг ўз ихтиёрида бўлади. Чунки фуқаролик ишлари, уму­мий қоидага кўра, ўзининг ҳуқуқи ёки қонун билан қўриқланадиган манфаатини ҳимоя қилишни сўраб мурожаат қилган шахснинг ари­заси бўйича судья томонидан қўзғатилади (ФПКнинг 5-моддаси).
3. Суд буйруғини бекор қилиш тўғрисидаги ажримнинг нусха­лари ажрим чиқарилганидан кейин уч кундан кечиктирмай тараф­ларга юборилади. Суд буйруғига нисбатан эътироз билдириш учун қонунда белгиланган ўн кунлик муддатнинг қарздор томонидан ўтказиб юборилганлиги суд томонидан узрли деб топилган тақдир­да, суд унинг аризасига асосан ушбу муддатни тиклаши мумкин. Муддатни тиклаш ҳақида ариза билан мурожаат қилинмасдан туриб, муддат ўтказилгандан сўнг берилган шикоятлар суд томо­нидан кўрилмайди ва муаллифга қайтарилади. Ўзбекистон Респуб­ликаси ФПКнинг 238⁹-моддасида кўрсатилган қарздор томонидан эътирозлар тақдим қилиниши мумкин бўлган ўн кунлик муддат процессуал муддатлар тоифасига кириши сабабли ушбу муддат­ларга нисбатан ФПКнинг 12-бобида кўрсатилган талаблар қўлла­нилиши, шу жумладан, ўтказилган муддатни тиклаш ҳақидаги аризани рад этиш тўғрисидаги ажримга нисбатан ФПКнинг 130-моддасига мувофиқ хусусий шикоят келтириш мумкин бўлади.