Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович


-м о д д а. Тарафлар ва учинчи шахсларнинг



Download 12,6 Mb.
bet69/423
Sana04.06.2022
Hajmi12,6 Mb.
#636077
TuriКодекс
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   423
Bog'liq
ФПК ШАРХ 3.06.10

68-м о д д а. Тарафлар ва учинчи шахсларнинг
тушунтиришлари


Тарафлар ва учинчи шахсларнинг ҳамда улар қонуний вакилларининг ўзларига маълум ва иш учун аҳамиятли бўлган ҳолатлар тўғрисидаги тушунтиришлари иш юзасидан тўплан­ган бошқа далиллар қатори текширилиши ва баҳоланиши лозим.
Тарафлардан бири ўзининг талаблари ёки эътирозларига асос қилиб олган фактларни бошқа тарафнинг тан олиши би­ринчи тарафни бу фактлар исботини давом эттириш зарурия­тидан озод қилади. Агар муайян факт хусусида суднинг шубҳа­си бўлса, бу факт умумий асосларга кўра исботланиши лозим.
Фактни тан олиш суд мажлисининг баённомасига кирити­лади ва тан олган тараф уни имзолайди. Агар фактни тан олиш ёзма аризада баён этилган бўлса, мазкур ариза ишга қўшиб қўйилади.


1. Амалдаги ФПКнинг янги жиҳатларидан бири шу ҳуқуқий меъёрда тарафлар, учинчи шахслар билан бир қаторда уларнинг қонуний вакилларини ўзларига маълум ва иш учун аҳамиятли ҳолатлар тўғрисида тушунтиришлар беришидир. Бу янги қоида ишда иштирок этувчи шахслар доирасини кенгайганлигини кўрсатувчи ҳол эканлигидан далолат беради.
Тарафлар ва учинчи шахсларнинг тушунтиришлари деганда нафақат даъволи ишлар, шу билан бирга алоҳида тартибда иш юри­тишда қатнашувчи арз қилувчилар ҳамда органлар ва мансабдор шахсларнинг хатти-ҳаракатлари устидан берилган шикоятлар бўйича ишларда қатнашувчи шахсларнинг берган тушунтиришлари ҳам инобатга олиниши лозим.
Исботлаш воситаларига тарафлар ва учинчи шахсларнинг киритилиши уларга иш юзасидан манфаатдор бўлишлиги туфайли асосий маълумотларни беришлари мўлжалланган.
Бундай баёнотлар тарафлар ва учинчи шахсларнинг ҳуқуқ­ларини ҳимоя қилиш ва судда холис ҳақиқатни белгилаш учун муайян аҳамиятга эгадир.
Фуқаролик иши судда тарафларнинг баёнотларини эшитиш билан бошланади ва суд мажлисида аниқланадиган фактлар тўғрисида тушунтиришлар олиш мақсадида тарафларга саволлар берилади.
Фуқаролик ишлари бўйича суд мажлисида тарафларнинг ҳозир бўлишлари умумий қоида бўйича мажбурий эмас. Аммо алимент­лар ундириш тўғрисидаги ишлар бўйича-жавобгарнинг судга кели­ши мажбурий деб топилиши, узрсиз сабаблар бўйича судга келма­ганида жаримага тортилиши ва мажбурий тартибда келтирилиши мумкин. Бундай қоида иш учун аҳамиятли бўлган фактлар тўғри­сида жавобгарнинг баёнотларини эшитиш зарурлиги учун белги­ланган.
Фактлар тўғрисидаги маълумотлар, аввало ишнинг оқибати, қандай ҳал қилинишидан манфаатдор бўлган шахслардан, яъни даъвогар ва жавобгардан олинади. Ишнинг оқибатида бундай ман­фаатдор бўлишлик тарафларнинг баёнотлари тўғри бўлишлигига таъсир этиши мумкин. Шу сабабли фақат манфаатдор шахсларнинг далилларсиз, ҳеч қандай тарзда асослантирилмаган баёнотларига қараб қарор чиқариш нотўғри бўлади. Қонун фуқаролик ишининг барча ҳолларда объектив ҳал қилинишини таъминлаш мақсадида тарафларнинг ва учинчи шахсларнинг ўзларига маълум бўлган ва иш учун аҳамиятли ҳолатлар тўғрисида берган баёнотлари иш бўйича тўпланган бошқа далиллар қаторида текширилиши ва баҳоланиши лозим, деб кўрсатма беради (ФПКнинг 68-моддаси).
Суд фақат тарафларнинг тушунтиришларинигина эмас, умуман ҳар қандай далилларни ҳам бошқа далиллар билан бирга таққослаб текшириши лозим.
Тарафларнинг ишга оид ҳақиқий ҳолатлар тўғрисида берган маълумотларигина далил сифатида аҳамиятга эга бўлади. Бино­барин, ҳар хил фикрлар, хулосалар, важлар далил бўлиб ҳисоблан­майди.
2. Баъзи ҳолларда тарафларнинг баёнотларида бошқа тараф томонидан кўрсатилган ва унинг томонидан исботланиши лозим бўлган фактларга иқрор бўлиш ҳам билдирилади. Бундай иқрор ўз характери бўйича судда ва суддан ташқарида ҳал қилиниши мумкин. Агар иш бўйича тараф бирон-бир фактга суд мажлисига ёки судга ёзилган аризасида иқрор бўлса, бундай иқрор судга оид иқрор бўлиб ҳисобланади. Суд мажлисидан ташқарида қилинган иқрорлик далил бўлиб ҳисобланмасдан, ўз навбатида суд мажлиси­да аниқланиши лозим бўлган ҳолат бўлиб кўрилади.
Қарши тарафнинг талабларига ёки эътирозларига асос қилиб олинган фактларга иккинчи тарафнинг иқрорлиги суд учун мажбу­рий эмас.
Агар иқрорлик ишнинг аҳволига мувофиқ келишига ва тараф­нинг бундай иқрорлигида алдаш, зўрлик, қўрқитиш, янглишиш таъсири ёки ҳақиқатни яшириш нияти йўқлигига шубҳа қилиш учун судда асос бўлмаса, у ҳолда суд иқрор бўлинган фактни аниқланган деб ҳисоблаши мумкин.
Тарафларнинг қўзғатилган талабларга иқрор бўлиши масала­нинг ечимини енгиллашганини ифодалайди, шу боисдан судья иқрорлик қай даражада асосли эканлигини текшириши лозим.
Маълумки, қарз шартномаси энг кам иш ҳақини ўн баробари миқдоридан ортиқ бўлса, оддий ёзма шаклда расмийлаштирилиши лозим. Акс ҳолда, низо бўлганида шартноманинг тузилганлигини ёки унинг ижро этилмаганлигини исботлаш учун гувоҳларнинг кўрсатмаларига асосланиб бўлмайди. Аммо қарздорнинг қарзга суд мажлисида иқрор бўлинганида-бундай иқрор эътиборга олиниши мумкин.



Download 12,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   423




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish