Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти шорахметов шоакбар шорустамович

И.М. жавобгарлар Б.М. ва Т.Қ.ларга нисбатан турар-жойдан фойдаланиш тартибини белгилаб бериш ҳақида даъво билан судга мурожаат қилган. Суд даъвони қаноатлантирган. Апелляция инстанцияси суди ҳал қилув қарорини бекор қилиб, иш юритишни тугатган. Олий суднинг Фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати қуйидагиларга кўра апелляция инстанцияси суди ажримини бекор қилиб, ишни янгидан кўриш учун биринчи инстанция судига юборган.
Ўзбекистон Республикаси ФПКнинг 100-моддасининг 2-банди талабига мувофиқ, айни бир тарафлар ўртасида, айни бир предмет тўғрисидаги ва айни бир асослар бўйича чиққан низо юзасидан суднинг қонуний кучга кирган ҳал қилув қарори мавжуд бўлса, суд иш юритишни тугатади.
Иш ҳужжатларига қараганда, апелляция инстанцияси суди турар-жойдан фойдаланиш тартибини белгилаб бериш ҳақидаги даъво талаби бўйича Асака шаҳар судининг 2000 йил 28 июндаги қонуний кучда бўлган ҳал қилув қарори мавжудлигини эътиборга олиб иш юритишни тугатган. Ваҳоланки, муқаддам ушбу даъво билан судга мурожаат қилган даъвогарлар 2001 йил 11 мартдаги ҳадя шартномасига кўра ўз улушларини И.М.га ҳадя қилган бўлиб, ҳозирги фуқаролик ишида низонинг предмети бўйича фақат И.М.нинг ўзи даъво қилган. Бундай ҳолатда, муқаддам судда кўрил­ган фуқаролик ишига нисбатан мазкур иш бўйича тарафлар ва даъ­вонинг асоси ўзгарганлиги сабабли иш мазмунан кўрилиши лозим эди¹.
4) Тарафлардан ҳеч бўлмаганда биттаси фуқаро бўлган низо­ларга доир ишлар умумий юрисдикция судларига тааллуқлидир.
М.Р. вилоят ҳокимлиги Лицензиялаш ишчи гуруҳининг қарори­ни ғайриқонуний деб топиш ҳақида судга даъво билан мурожаат қилган. Суд даъвони қаноатлантирган. Апелляция инстанцияси суди ҳал қилув қарорини ўзгаришсиз қолдирган. Олий суднинг Фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати қуйидаги асосларга кўра, яъни иш судга тааллуқли бўлмаганлиги учун суд қарорини бекор қилиб, иш юритишни тугатди.
ФПК 31-моддаси мазмунига кўра, тарафлардан ҳеч бўлмаганда биттаси фуқаро бўлган низоларга доир ишлар фуқаролик ишлари бўйича судларга тааллуқлидир.
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1998 йил 18 сентябрдаги “Автомобильга ёнилғи қуйиш шаҳобчаларининг ишини такомиллаштириш ва республика истеъмолчиларини нефть маҳсулотлари билан таъминлашни яхшилаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 387-сонли қарорига илова тариқасида берилган. “Нефть маҳсулотларини сотиш ҳуқуқини берувчи лицензия олиш учун ҳужжатларни тақдим этиш ва расмийлаштириш тартиби”нинг 3-бандида, лицензия олиш ҳуқуқига, мулкчилик шаклларидан қатъи назар, ҳам ягона давлат патталарига, ҳам нақд пулга нефть маҳсу­лотлари сотувчи барча юридик шахслар эга эканлиги қайд этилган.
Биринчи инстанция ва апелляция инстанцияси судлари мазкур низо юридик шахслар ўртасида вужудга келганлигига эътибор бермасдан, ишни мазмунан ҳал этиб, процессуал хатоликка йўл қўйган².


344-м о д д а. (Ўзбекистон Республикасининг 2000 йил
14 декабрь Қонуни билан чиқарилган –
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг
Ахборотномаси, 2001 йил, 1-2-сон, 11-модда)