«Ўзбекистон давлати ва ҳУҚУҚи асослари» (8-синф) дарслиги бўйича саволлар ва жавоблар

Вояга етмаганларнинг муомала лаёқатини белгилашда нималар инобатга олинади ва у қачондан вужудга келади?

Жавоб: Вояга етмаганларнинг муомала лаёқатини белгилашда ёш, инсоннинг танаси, бўйи, мускуллари ва ақлий қобилятларининг ривожланиш даражаси эътиборга олинган. Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодексига биноан инсоннинг тўла ҳажмдаги муомала лаёқати 18 ёшга кирганда вужудга келади.

201. 
     Вояга етмаганлар қандай битимлар туза олишлари мумкин?
     

Жавоб: 14 ёшдан 18 ёшгача бўлган вояга етмаганлар: 1) ўз иш ҳақи, стипендияси ва бошқа даромадларини тасарруф этиш; 2) ҳар хил муаллифл ик ҳуқуқларини амалга ошириш; 3) қонунга мувофи қ банкларга омонат қўйиш ва уларни тасарруф этиш; 4) ҳар хил маиший битимларни тузиш ҳуқуқига эга.
6 ёшдан 14 ёшгача бўлган кичик ёшдаги болалар: 1) майда маиший битимларни; 2) текин манфаат кўришга қаратилган битимларни; 3) қонуний равишда муайян мақсадда ёки ўзи хоҳлаган тартибда эркин фойдаланиш учун берилган маблағларни тасарруф этиш борасидаги битимларни тузишга ҳақлидир.

202. 
     Эмансипация нима?
     

Жавоб: Эмансипация – лотинча «эманcипатио» сўзидан олинган бўлиб, ҳуқуқларда тенглашиш деган маънони англатади. 16 ёшга тўлган вояга етмаган шахс қонунда кўрсатилган шартлар асоси да ишлаётган ёки тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланаётган бўлса, у суд қарори билан тўла муомалага лаёқатли деб эълон қилиниши мумкин. Буни фуқа ро вий ҳуқуқда эмансипация деб юритилади. Бундай ҳолда ота-она, фарзандликка олувчилар ва ҳомий эмансипация қилинган вояга етмаганнинг мажбуриятлари бўйича, хусусан, у етказган зарар оқибатида келиб чиққан мажбуриятлар бўйича жавобгар бўлмайдилар.

203. 
     Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, Қорақолпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоят, туман, шаҳар ҳокимликлари ҳузуридаги Вояга етмаганлар ишлари бўйича комиссияларнинг мақсад ва вазифалари нималардан иборат?
     

Жавоб: Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, Қорақолпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоят, туман, шаҳар ҳокимликлари ҳузурида Вояга етмаганлар ишлари бўйича комиссияларнинг мақсад ва вазифалари қуйидагилардан иборат: вояга етмаганларнинг назоратсиз ва қаровсиз қолишлари, ҳуқуқбузарлик ла рининг олдини олиш; вояга етмаганларнинг ноқонуний хатти-ҳаракатлари ва ҳуқуқбузарликларига имкон туғдирувчи сабаблар ва шароитларни аниқлаш ва бартараф қилиш; вояга етмаганларнинг ҳуқуқлари ва манфаатларининг ҳимоя қилиниши; ижтимоий жиҳатдан хавфл и аҳволда бўлган вояга етмаганлар билан тарбиявий иш олиб боришни ташкил қилиш.
Комиссиялар томонидан қабул қилинган, уларнинг ваколатлари доирасидаги қарорлар давлат органлари, бошқа ташкилотлар ва мансабдор шахслар томонидан бажарилиши мажбурийдир.

204.