«Ўзбекистон давлати ва ҳУҚУҚи асослари» (8-синф) дарслиги бўйича саволлар ва жавоблар

«Объектив ҳуқуқ» ва «субъектив ҳуқуқ» деганда нимани тушунасиз?

Жавоб: «Ҳуқуқ» атамаси икки объектив ҳамда субъектив ҳуқуқ маъносида қўлланилади. Объектив ҳуқуқ – ҳуқуқ нормаларининг йиғиндиси. Субъектив ҳуқуқ эса маълум бир шахс ёки гуруҳга тегишли бўлган ҳуқуқ. Мисол учун ким нингдир уй-жойга бўлган ёки бирор-бир мулкка нисбатан бўлган ҳуқуқи.
Суб ектив ҳуқуқ объектив ҳуқуқсиз мавжуд бўлмайди. Ҳуқуқнинг ўзи эса давлат билан узвий боғлиқдир. Улар бир-бирисиз мавжуд бўлиши мумкин эмас.

112. 
     Ҳуқуқнинг функцияларини айтиб беринг.
     

Жавоб: Ҳуқуқ қуйидаги вазифаларни бажаради: тартибга солиш, қўриқлаш ва тарбиялаш. Бу эса ўз навбатида ҳуқуқ функцияларида намоён бўлади.

113. 
     Ҳуқуқ тартибга солиш функцияси деганда нимани тушунасиз?
     

Жавоб: Ҳуқуқ тартибга солиш функцияси деганда-жамиятдаги ижтимоий муносабатларни ва алоҳида шахс хулқ-атворини керакли йўналишга солиш тушунилади.

114. 
     Ҳуқуқнинг қўриқлаш функциясининг моҳиятини айтиб беринг.
     

Жавоб: Ҳуқуқ қўриқлаш функцияси деганда ҳуқуқий муҳофаза ва юридик масъулият чораларини, уларни қўллаш тартибини ўрнатиш тушунилади.

115. 
     Ҳуқуқнинг тарбиялаш функциясининг моҳиятини тушунтиринг.
     

Жавоб:Ҳуқуқнинг тарбиялаш функцияси деганда турмушда нималарни қилиш мумкин, нималар тақиқланишини, ҳар хил вазиятларда қандай ҳаракат қилиш лозимлигини белгилашдан иборат. Зарур бўлганда мажбурлаш услубини, ҳатто жазолашни ҳам назарда тутади.

116. 
     Ахлоқ билан ҳуқуқ тушунчаларининг ўзаро фарқини айтиб беринг.
     

Жавоб: Ахлоқ ва ҳуқуқ ўртасидаги асосий фарқлар қуйидагилардир: ҳуқуқ давлат томонидан белгиланган бўлади, ахлоқ (эзгулик ва ёвузлик, адолат ва ноҳақлик кабилар) эса давлатнинг ёрдамисиз ўз-ўзидан шаклланади; ҳуқуқ давлат иродасини, ахлоқ эса жамият аъзоларининг фикри, дунёқараши ҳамда инсоний фазилат ва тушунчаларини акс эттиради; ҳуқуқ нормалари, зарур ҳолларда, давлатнинг мажбурлов кучи орқали, ахлоқ нормалари эса жамоатчилик фи кри орқали қарор топади; ахлоқ нормалари ижтимоий муносабатларнинг кенгроқ доирасини(дўстлик, ўртоқлик ва ҳатто муҳаббатни ҳам) тартибга солади.Ҳуқуқ эса муайян ижтимоий муносабатларни тартибга солишга қаратилган; ҳуқуқда хатти-ҳаракат ёки ҳаракатсизлик «қо ну ний-ноқонуний»,ахлоқда эса «яхши-ёмон»дея баҳоланади; ҳуқуқ ҳужжатларда аниқ кўринишга эга.

117.