«Ўзбекистон давлати ва ҳУҚУҚи асослари» (8-синф) дарслиги бўйича саволлар ва жавоблар

«Суд ҳокимияти» деганда нимани тушунасиз?

Жавоб: Суд ҳокимияти –– давлат ҳокимиятининг бир боғини бўлиб давлатда одил судловни амалга оширувчи мустақил орган ҳисобланади.

100. 
     Ўзбекистон Республикасининг суд тизимини айтиб беринг.
     

Жавоб: Ўзбекистон Республикасининг суд тизими қуйидагилардан иборат: Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди; Ўзбекистон Республикаси Олий суди; Ҳарбий судлар; Қорақалпоғистон Республикасининг фуқаролик ва жиноят ишлари бўйича судлари; Фуқаролик ва жиноят ишлари бўйича вилоят ва Тошкент шаҳар судлари; Фуқаролик ишлари бўйича туманлараро, туман (шаҳар) судлари, жиноят ишлари бўйича туман (шаҳар) судлари; Қорақалпоғистон Республикасининг, вилоятлар ва Тошкент шаҳар иқтисодий ва маъмурий судлари; туманлараро, туман, шаҳар иқтисодий судлари, туман, шаҳар маъмурий судлари.

101. 
     «Судларнинг мустақиллиги кафолатланиши» деганда нимани тушунасиз?
     

Жавоб: Давлат ўз зиммасига судлов органлари ўз вазифаларини самарали бажаришлари учун зарур шароитларни яратиб бериш мажбуриятини олган. Суд идораларининг мустақиллиги давлат томонидан кафолатланиши, Конституция ва қонунларда белгилаб қўйилиши БМТ томонидан қабул қилинган «Суд идораларининг мустақиллигига оид асосий тамойиллар» номли халқаро ҳуқуқий ҳужжат да ҳам ўз ифодасини топган.

102. 
     Ўзбекистон Республикасида суд ишлари қандай тилларда юритилади?
     

Жавоб: Одил судловни амалга оширишда тил тўғрисидаги конституциявий тамойил катта аҳамиятга эга. Конституциямизнинг 115-моддасига асосан Ўзбекистон Республикасида суд ишларини юритиш ўзбек тилида, қорақалпоқ тилида ёки муайян жойдаги кўпчилик аҳоли сўзлашадиган тилда олиб борилади.

103. 
     Ўзбекистон Республикасида суд-ҳуқуқ тизимини изчил демократлаштириш ва либераллаштириш бўйича сўнгги йилларда олиб борилган ишлар ҳақида нималарни биласиз?
     

Жавоб: Суд-ҳуқуқ тизимини изчил демократлаштириш ва либераллаштириш бўйи ча сўнгги йилларда олиб борилган ишлар: суд-тергов фаолиятида тергов жараёнида, жабрланувчи, гувоҳ, гумонланувчи, айбланувчи ёки судланувчининг кўрсатмаси бўйича (агар аниқ исбот бўлмаса) қарор қабул қилиш тақиқланди; Олий суд ва Олий хўжалик судлари бирлаштирилди ва улар асосида фуқаролик, жиноий, маъмурий ва иқтисодий соҳаларда суд ишларини юритиш бўйича суд ҳокимиятининг бирлашган органи яратилди; Олий суд қошида судлар фаолиятини таъминлаш бўйича департамент ташкил қилинди; Ўзбекистон Республикаси Судялар олий кенгаши ташкил қилинди ва унинг вазифаси қилиб суд ҳокимиятининг мустақиллиги конституциявий принципига риоя этилишини таъминлашга кўмаклашиш белгиланди; Конституцион суд ваколатлари кенгайтирилди ва унинг доирасига Президент қарор ва фармонларининг Конституцияга мослигини аниқлаш ваколати ҳам киритилди; Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Суд-ҳуқуқ тизимини янада ислоҳ қилиш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш кафолатларини кучайтириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармони қабул қилинди. Унда суд-ҳуқуқ тизимини ислоҳ қилиш бўйича устувор вазифалар белгилаб берилди. Фармонда суд ҳокимиятининг ҳақиқиймустақиллигини таъминлаш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш, одил судловга эришиш имкониятини ошириш каби масалалар суд-ҳуқуқ тизими ислоҳотларининг асосий мақсади сифатида белгилаб қўйилди. Бу мақсадга эришиш йўлидаги суд, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи ва назорат органларига аниқ вазифалар юклатилди.

104.