Ўзбекистон давлат жисмоний тарбия институти спорт гимнастика машғулотининг

2.2.4. Юкламаларни аста-секин ошириб бориш ва максимал натижаларга интилиш бирлиги
Мазкур тамойил аввалгиси билан мантиқан боғлиқ бўлиб, спорт фаолиятининг энг жиддий жиҳатларидан барини тавсифлайди. Ўз -Ўз ича машғулотлар узлуксизлиги спорт натижалари ўсиши ни та`минлай олмайди, одатдаги такрорлашлар такомиллашувга олиб келмайди. Узлуксиз машқлар давомида юкламалар ҳажмини аста-секин ошириб бориш зарур: тобора мураккаброқ элементларни, бирикмалар, комбинацияларни Ўзлаштир иш, машқ фаолиятининг ҳажми ва шиддатини орттира бориш лозим.
Бу тамойил гимнастикачиларда ҳақиқий мусобақа фаолиятини талабларидан анча Юқори даражадаги тайёргарлик ва ишчанликнинг шаклланишини та`минловчи катта ҳажм ҳамда сур`атли машғулот юкламалари ва Ўз аро боғлиқ та`сиротлар усулини қў ллаш ҳисобига тайёргарликнинг асосий ў лчамлари бўйича энг мағбул ошиқчаликнинг яратилишини кЎз да тутади.
Мазкур тамойилга кўра тайёргарликнинг стратегик мақсадларидан бири машқларнинг мураккаблиги, уларни бажариш сифати ва ишончлилиги, турнирга чидамлилик, техник, тактик, жисмоний ва руҳий тайёрликда энг мақбул ошиқчаликни яратишдир.
Таниқли физиолог А.А. Ухтомский тирик организмнинг мослашуви қонунини қисқача шундай ифодалаган эди: «Иш органни қуради». Тобора ортиб бораётган юкламалар функционал мосашувнинг янги, янада юқори даражасига олиб келади. Организмнинг тикланиш даврида фаолиятгача мавжуд бўлган имкониятлардан юқорироқ даражада қувват ҳаражатлари ва ў та кўп ҳаражатлари ў рнини тў лдириш хусусияти «гиперкомпенсация», «ортиғи билан тикланиш» деб номланади.
Юкламаларни максимал даражагача кўтариш тамойили худди шу биологик қонуният асосига қурилган. Гимнастикада энг юқори юкламалар тўғрисидаги тушунча нисбий ма`нога эга. Спорт устаси бўлган гимнастикачиларнинг оддий машғулотларидаги фаолият кў рсаткичлари разрядли гимнастикачилар учун энг юқори ва ҳатто имкон чегарасидаги ҳисобланади. Юкламаларнинг тадрижий равишда орттириб борилиши тадрижийлик тамойилининг амалга ошиши сифатида гимнастикачиларнинг кўп йиллик тайёргарлигига хос хусусиятдир. Лекин, машғулотларнинг, айниқса, юқори малакали гимнастикачилар машғулотларининг яна бир Ўзига хос жиҳати улардаги имкониятларнинг энг баланд даражасига яқин бўлган юқори Юкламаларни вақт-вақти билан қў ллаб туриш ҳисобланади. Бундай «зарбдор» машғулотлар ҳозирги замон гимнастикаси учун типик ҳодиса, аммо уларни эпизодик тарзда, машғулотнинг «зарбдор» микроцикли ёхуд микроциклнинг бошқа дарслари қаторидаги «зарбдор» машғулот кў ринишида қў ллаган ма`қул. Шуни қайд этиш керакки, энг Юқори юкламаларга юқори гимнастикачи учун энг мақбул қийматли юкламалар доирасида машқланганлик даражасини мунтазам ошириб бориш туфайли эришиш мумкин. Тадрижийлик ва энг юқори юкламаларга ёшналтирилганлик бирлиги шунинг Ўз идир.
Кў ргазмалилик мақсадида тайёргарлиги турлича бўлган гимнастикачи йигит ва қизлар учун режалаштирилган кў рсаткичларни келтирамиз (1-жадвал). Кў риниб турибдики, «зарбдор» юклама комбинацияар миқдорига кўра асосий машғулот фаолияти кў рсаткичларидан 1,5-2 баробар юқорироқ. Спорт усталари ва номзодларда элемент ва комбинациялар миқдоридаги унча катта бў лмаган тафовут спорт усталари дастурининг мазмуни мураккаблигига кўра жиддий фарқ қилишини кў рсатади (1-жадвал).