‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

12.4.2. Tajriba natijalarini grafik qayta ishlash
Tajriba natijalari deganda o'lchov asboblaridan olingan qiymatlar, 
yoriqlaming qoralama rasmlari va o'lchamlari, yemirilgan joylar, materiallar 
yoki konstruksiyaning mustahkamlik va deformatsion xarakteristikalari 
tushuniladi. Bu ma’lumotlarni tahlil qilish va qayta ishlash orqali 
konstruksiyani tashqi kuchlar ta’sirida qanday ishlashi to'g'risida ma’lum 
tasawurga ega bo'lamiz. Sinov natijalari dala sharoitida, konstruksiya sanalgan
joyning o'zida (qisman 
qayta ishlov) va max­
sus xonalarda (kame- 
ral qayta ishlov) qayta 
ishlanadi. Tajriba na­
tijalarini grafik usulda 
qayta ishlash orqali 
k o n s t r u k s i y a n i
sinovlarning alohida 
b o s q i c h l a r i d a g i
holatiga baho berish 
mumkin bo'ladi.
S i n o v l a r d a n
olingan 
tajriba 
natijalari quyidagi 
shakllarda sxemalashtiriladi: kuchlar ekssentrisitetlari grafigi; yuk ta’sirida 
deformatsiyalarning tarqalish grafigi; po'lating «zo'riqish — deformatsiya» 
diagrammasi; beton deformatsiyasi va kuchlanishlari orasidagi bog'lanishlar 
grafigi va prizmatik beton namunalar bo'yicha betonning elastiklik modulini 
o'sishini ifodalovchi grafiklar ana shular jumlasidandir.
Vujudga kelgan yoriqlar sxemasini chizish, xarakterli yoriqlaming 
kengayishi jadvalini hamda sinov asboblari joylashuvini ko'rsatgan holda 
sinovlami o'tkazish sxemasini tuzish; armaturalarning amaldagi holatini 
aks ettiruvchi kesimning chizmasini berish; beton va po'lat namunalar
12. 22-rasm. Deformatsiya va yuk orasidagi
bog'lanish grafigi.
196

---

(t if.»)
ustida nazorat sinovlari o'tkazil 
ganiigi to ‘g‘risida bayonnom 
(протокол) 
tuzish; 
sino 
natijalari bo'yicha umumiy jadv£ 
tuzish kabi ishlar ham tajrib 
natijalarini qayta ishlash sirasig 
kiradi.
O 'lchash 
asboblar
yordam ida 
yozib 
olinib 
vedom ostlarda qayd etilga 
kameral 
qayta 
ishlash 
materiallari grafiklar, epyuralar 
va diagrammalar ko'rinishida
umumlashtiriladi. Masalan, P-4 va P-l 1 progibometrlar (solqilik o'lchagich) 
lar orqali olingan natijalar solqilik /'bilan yuk R orasidagi bog'lanish 
ko'rinishida (12.20-rasm) yoki yukning ortishi bilan solqilikning ortishi 
epyuralari (12.21-rasm) shaklida ifoda etilgan.
Solqiliklar grafigidan temirbeton konstruksiyalaridagi solqiliklaming orta- 
boshlash nuqtalarini ilg'ash oson bo'ladi. Yuk ortmasidan solqilik yoki 
boshqa deform atsiyalam i ortib borishi arm aturada og'uvchanlik 
boshlanganidan darak beradi. Solqiliklar grafigini chizishda tayanchlaming
0,05 
0,1 
m s
0,2 
0,2$
flJc/wr 
12.23-rasm. Konstruksiya sinovlarida
yoriqlar hosil bo'lish xarakteri.
12.7-jadval
Bosqichlar
Nuqta raqamlari
T1
T2
T3
T4
2
0.12
0.15
-
-
3
0.2
0.2
-
-
4
0.25
0.2
-
-
5
0.25
0.2
-
-
8
0.25
0.2
-
-
12
0.25
0.2
0.1
-
13
0.3
0.25
0.1
0.05
15
-
-
0.1
0.05
17
-
-
0.1
0.1
19
-
-
0.2
0.1
21
-
-
0.3
0.15
197

---

12.24-rasm. Yukning ortishi bilan yoriqlaming kengayish grafigi.