‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

12.4. Konstruksiya sifatiga sinov natijalari asosida baho
berish.
12.4.1. 
Sinov natijalarini statistik qayta ishlash
Konstruksiyalami chegaraviy holatlar bo ‘yicha hisoblash.
So'ngi yillarda 
konstruksiya holatini aniqlovchi parametrlami statistik xarakterga ega bo'lishi 
ma’qulligi va me’yoriy hujjatlarda kengroq o’rin olishi lozimligi ko'pchilik 
tomonidan tobora ko'proq e’tirof etilmoqda. Qurilish me’yorlari va qoidalarida 
barcha qurilish konstruksiyalari uchun yagona-chegaraviy holatlar bo'yicha 
hisoblash usulining qabul qilinishi bunga yaqqol misol bo'la oladi. Chegaraviy 
holat deb shunday holatni aytiladiki, bunda konstruksiya tashqi kuchlar 
ta’sirida o'ziga qo'yilgan talablarga javob berolmay qoladi. Ayrim hollarda
chegaraviy holatning bosh- 
lanishi buzilish xavfi vujudga 
kelganida, konstruksiyadan 
foydalanish tartibi buzil- 
ganidan darak beradi, boshqa 
hollarda konstruksiyaning 
m e’yordan ortiqcha sol- 
qilanishi, tebranishlari va 
h.k.lar undan normal holatda 
foydalanish imkonini ber­
maydi, inshootni ta’mirlash 
zarurati tug'iladi.
Ko n s t r u k s i y a l a r n i
chegaraviy holatlar bo'yicha 
hisoblashda 
quyidagi 
funksional bog'lanishdan 
foydalaniladi:
£ S , n,< m F ( K , R „ K , R ,..., K„ R„),
Bu 
yerda 
Sj-kons- 
truksiyaga ta ’sir etuvchi 
me’yoriy (normativ) yuklar; ni-ortiqcha yuk (peregruzka) koeffitsienti; m- 
inshootni ishlash sharoiti koeffitsenti; K, — materiallarning birjinslilik 
koeffitsienti; R( — konstruksiyada qo'llanilgan materialning mustahkamlik 
chegarasi.
Bir qancha hisobiy koeffitsientlardan foydalanish — chegaraviy holatlar 
usulining o'ziga xos xususiyati hisoblanadi, bu koeffitsientlar orqali turli 
omillaming ta’sirlari alohida hisobga olinadi. Bu koeffitsientlar qiymatlarini
Shamol tezligi, М /С