Ўзбек диалектологияси

оқммақ, галмэк. 
б) феълнинг биргалик нисбатини шакллантиради: 
йувъш 
(Андижон).
-
ъш 
(Тошкент) в) сифатнинг озайтирма шаклини ясайди: 
кекъш
(Андижон, Ф арғона), 
кекъш 
(Тошкент).
-
ь: бузуқь 
(Андижон, Фарғона), 
қьшлақь.
-
млдақ 
: 
шақь
1
лдақ 
(Андижон).
-
й: кўрей 
(Тошкент)- 
курак.
-
йэп 
ҳозирги замон феълини ҳосил қилади: 
ъшлэйэптъ. 
Тошкент 
л а ҳ ж а с и д а
ветть:ъш лэветть 
қ и п ч о қ л а ҳ ж а с и д а —
ж а т м р //
йатьф:баражатир, чмғайатьф.
-
кен 
феъл негизидан ўтган замон сифатдошини шакллантиради: 
кечъккен, кеткен 
(Тошкент).
-
кенчэ: кечъккенчэ, кеткенче 
(Тошкент).
-
кече: кечкече, ўчкече 
(Тошкент).
-
кечен: ўчкечен 
(Тошкент).
-
кечэвур: кечкечэвур 
(Фарғона).
-
кеш: 
отдан от ясайди: йўккэш (Фарғона, Андижон), чъзмэкеш
(Тошкент).
-
каш: сураткаш, пъллакаш 
(Бухоро).
- 
мек: кекмек 
(Фарғона, Андижон).
- мэн, -мен: сифатдошдан от ва сифат ясайди: ҳўнермен (Тошкент), 
бълермен(Андижон, Фарғона), бълермен (Тошкент)йъйер-мэн- ьчермен
(Тошкент).
-
меқчъ 
истак м аъносини иф одаловчи феъл ясайди: 
кемеқчъ
(Т ош кен т) қ и п ч о қ л аҳж аси д а — 
м ек ч и н // 
—
мақчьш //-махчь
1
н:
кэмекчин, айтмақчьш// айтмахчьш.
-
еп: қълепту 
(Бухоро), 
қьветть 
(Тошкент)- 
ветть.
-
ут: келуттъ 
(Наманган).
-
хуш 
- отдан сифат ясайди: 
хушбъчъм 
(Тошкент).
Қорлуқ лаҳжасида юқоридаги қўшимчалар сўз ва шакл ясаганидек, 
бундан бошқа жуда кўп қўшимчалар ҳам шу маънода қўлланилади.
Қорлуқлаҳжасида сўзлар синтактик усул билан ҳам ҳосил қилинади. 
Масалан: 
қара йалақ 
(Фарғона), (Тошкент 
чуғурчуғ), петме чъмчъқ
(Андижон), (Тошкент 
жьблежьбэн), бъзевеш 
(Тошкент)-бузоқ 
боши,
ўче:вепгь 
(Ф арғона)-ош хона ва бошқалар.

---

Назорат топшириқлари
1. Қорлуқ лаҳжасидаги келишик кўрсаткичларини шарҳпанг (категория — 
анализ).
2.
Қорлуқ лаҳжасидаги келишик кўрсаткичларининг бошқа лаҳжаларга 
муносабатини белгиланг (категория — анализ).
3. Лаҳжадаги келишик кўрсаткичларининг адабий тилга муносабатини бел- 
гиланг (категория — анализ).
4.
Қорлуқ лаҳжасидаги эгалик кўрсаткичларини изоҳпанг (категория — 
анализ).
5.
Қорлуқ лаҳжасидаги эгалик кўрсаткичларининг бошқа лаҳжаларга му- 
носабатини белгиланг (категория — анализ).
6. Лаҳжадаги эгалик кўрсаткичларининг адабий тилга муносабатини бел- 
гиланг (категория — анализ).
7. Қорлуқ лаҳжасидаги кўплик кўрсаткичларини шарҳпанг (категория — 
анализ).
8. Қорлуқ лаҳжасидаги кўплик кўрсаткичларининг бошқа лаҳжаларга му- 
носабатини белгиланг (категория — анализ).
9. Лаҳжадаги кўплик кўрсаткичларининг адабий тилга муносабатини бел- 
гиланг (категория — анализ).
10.
Қорлуқ лаҳжасидаги сўз ясовчи қўшимчаларни матндан ажратиб шарҳ- 
ланг (категория — анализ).
11. Қорлуқлаҳжасидаги шакл ясовчи қўшимчаларни матндан ажратиб изоҳ- 
ланг (категория — анализ).
12.
Қорлуқ лаҳжасидаги сўз ясовчи қўшимчаларнинг бошқа лаҳжаларга 
муносабатини белгиланг (категория — анализ).
13.
Лаҳжадаги сўз ясовчи қўшимчаларнинг адабий тилга муносабатини 
белгиланг (категория — анализ).
14.
Қорлуқ лаҳжасидаги шакл ясовчи қўшимчаларнинг бошқа лаҳжаларга 
муносабатини белгиланг (категория — анализ).
15.
Қорлуқ лаҳжасидаги шакл ясовчи қўшимчаларнинг адабий тилга му- 
носабатини белгиланг (категория — анализ).