Audit va taftish tushunchalari, o’xshashlik va farqli jihatlari

АУДИТОРЛИК ТЕКШИРУВИНИНГ ТУРЛАРИ ВА ШАКИЛЛАРИ.

РЕЖА:

1.Аудитнинг турлари: молиявий ҳисобот аудити, мувофиқлилик (мослик) аудити ва операцион аудити.

2. Мажбурий ёки Ташаббус (ихтиёрий) тарзидаги аудитларни ўтказиш тартиблари.

3.Назорат қилувчи ёки ҳуқуқни мухофаза қилувчи органлар ташаббусига кўра аудит ўтказиш хусусиятлари.

4.Аудиторлик ташкилотларининг профессионал хизматлари.

Аудитнинг турлари

Аудиторлик фаолиятига оид меъёрий ҳужжатлар ва махсус адабиётларда

Аудиторлик фаолиятини - қуйидаги турларга бўлиб ўрганиш мумкинлиги келтирилади:

1). Молиявий ҳисобот аудити.

2). Мувофиқлилик(мослик) аудити.

3). Операцион аудит.

.

Молиявий ҳисобот аудити

Молиявий ҳисобот аудити – бу аудитнинг асосий тури бўлиб, молиявий ҳисобот белгиланган мезонлар асосида тайёрланганлигини аниқлайди. Белгиланган мезонлар бу асосан умумий қабул қилинган бухгалтерия принципларидир. Молиявий ҳисобот таркибига: 1-шакл «Бухгалтерия баланси», 2-шакл «Молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисобот», 3-шакл «Асосий воситалар ҳаракати тўғрисидаги ҳисобот», 4-шакл «Пул оқимлари тўғрисидаги ҳисобот», 5-шакл «Хусусий капитал тўғрисидаги ҳисобот», 2а-шакл «Дебитор ва кредитор қарздорлик ҳақида маълумотнома» ва шу ҳисоботларга тааллуқли бўлган тушунтиришлар киради.

Мувофиқлик аудит текшируви

Мувофиқлик аудитининг натижалари аудитни белгилаган бўғини учунгина маълум қилинади, негаки бу аудит натижалари ҳисоботдан кенг фойдаланувчиларга тааллуқли бўлмайди. Айрим ҳолларда бир ташкилот ўзига бўйсуниши керак бўлган ташкилотни назорат қилиш учун ҳам мувофиқлик аудитни белгилаши мумкин. Масалан, ҳукумат томонидан солиқ тўловчиларнинг декларациясини текшириш учун аудиторларни жалб қилиш мумкин.

Мувофиқлик аудити текшируви

Мувофиқлик аудити – корхоналар бўлинмалари фаолияти, унинг маъмурияти ва зарур бўлганда юқори органлар томонидан белгиланган ёки қонун ҳужжатларида кўрсатилган қоидаларга мувофиқлигини текширишдан иборат. Масалан, тузилган шартномаларни юридик талаблар нуқтаи назаридан текшириш ва баҳолаш, таваккалчилик (риск)ларни камайтириш ва ҳ.к. Бюджет томонидан молиялаштириладиган ташкилотлар текширилганда ҳам асосан мувофиқлик аудити ўтказилади, чунки бундай ташкилотларда бажарилиши лозим бўлган қоидалар аниқ кўрсатилади.