Ўзбек диалектологияси


-(у) вуз  қўш имчаси  -миз, -имиз



Download 1,89 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/88
Sana04.06.2022
Hajmi1,89 Mb.
#636659
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   88
Bog'liq
ўзбек диалектологияси (1)

-(у) вуз 
қўш имчаси 
-миз, -имиз 
қўш имчасидан 
лаблаш иш натижасида келиб чиққан: 
делемъз >делевуз, ўйъмъз >
ўйувуз >ўйў:з 
қиёсланг: 
келдъмъз >келдувуз > келду:з > келдуз.


Худди шундай ҳолат нг товушининг й ундошига ўтиши натижасида
II шахс кўплигида — (ъ) нгъз нинг -ъйъз кўринишига ўтишида ҳам 
кўзга ташланади: етенгъз > етейъз; кезънгъз > кезъ:з > кезъз.қиёсланг: 
бердънгъз > бердъйъз > бердъ:з > бердъз.
Лаҳжада сўзга эгалик қўшимчаси қўшилганда баъзан ўзакда фонетик 
ўзгариш содир бўлади. Жумладан 
ъ 
тушади: 
қерън > қэннъ > қэннъцг
> қэннм; қойън > қойън, қойнъц, қойнъм 
(Тошкент).
у тушади: 
бурун 

буннъ, буннъц, буннъм 
(Тошкент).
е 
тушади: 
шеҳер 

шеҳръ, шеҳръц, шеҳръм 
(Тошкент).
қ> ғ 
ҳодисаси юз беради: 
ортеқ 

ортегьм, ортеғьц, ортеғь.
к> г 
ҳодисаси юз беради: 
елек > елегъ, елегъц, елегъм.
Тошкент тип шеваларда эгалик кўрсаткичи кўплик қўшимчасидан 
аввал қўшилиши ҳам мумкин: қиёсланг: 
узъмъйле, беғьйле 
(Тошкент), 
узумлеръц, беғлеръц 
(Фарғона). Лаҳжада абстракт эгалик кўрсаткичи 
ҳам 
(-нъкъ //-д ъ к ъ // -тъкъ) 
мавжуд бўлиб, у қаратқич келишиги 
ьшг,
-инг 
-қў ш и м ч аси га 
-ки 
сўз ясо вч и қ ў ш и м часи н и н г қўш и ли ш и
натиж асида ҳосил бўлган: 
менъкъ, сенъкъ, бъздъкъ, бэшшъкъ,
темърръкъ.
Лаҳжада кўплик м орф ологик ва си н такти к усул билан ҳосил 
қилинади.
Ўзбек адабий тилидаги -
лар 
кўплик кўрсаткичининг лаҳжада турли 
шакли мавжуд: 

Download 1,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish