Ўзбек диалектологияси

Фарғона шевасида
Унли товуш билан 
тугаган сўзга
Бош кел.
Қаратқич 
Тушум кел. 
-нъ
Жўналиш кел. 
-гэ
Ўрин-пайт кел. 
-дэ
Чиқиш кел. 
-дэн
Ундош товуш билан 
тугаган сўзга
-дъ /-т ъ
- г э //- к э //- қ а .
-дэ //-т д .
-д д н // -тдн
Унли товуш билан 
тугаган сўзга
Қарши шевасида
Ундош товуш билан 
тугаган сўзга
Бош кел. 
..................
Қаратқич тушум кел. 
-нъ 
-нъ / / -дъ /-т ъ
Жўналиш, Ўрин-пайт кел. 
-гд 
-гд //-к д //-қ а .
Чиқиш кел. 
-дан 
-д а н // -тан //-м а н .
Шаҳар шеваларида қаратқич келишиги қўшимчаси адабий тилдан 
фарқпи равишда ўзакнинг табиатига қараб 
-нъ / / -дъ /-т ь
шаклида 
қўлланилади. Масалан: 
қересънъ курсетмей кеттъ 
(Тошкент), 
съзнъ
езъйъзге мунасъп 
(Анд). 
Улардъ уч оғль бар 
(Андижон) 
пъчақгь сапъ
(Ф арғона).
Айрим шаҳар шеваларида қаратқич-тушум келиш ик қўшимчаси — 
нъ / / -дъ /-тъ. Масалан. 
Сен бэпгьйнъ тэртэсэн 
(Андижон). 
Эйнъ дэғьнъ
Олъп келесен 
(Н аманган). 
взъйздъ тутънг 
(Андижон).
Тош кент шевасида ўзакнинг қандай ундош билан тугашига қараб 
тушум келишиги қўшимчаси ўзгаради: 
қэппъ, токкъ, тутгь, тожжъ,
кеззъ, қоллъ, съммъ, темирръ, мъссъ, мъххъ, ашпгь, чэччъ, оққь, туғғь
каби.
Ш аҳар ш еваларида жўналиш келиш иги қўш им часи ҳам турли 
шаклда қўлланилади. М асалан Тош кент, Ф арғона шеваларида —
ге
(ўйгэ-уйгэ), 
-ке 
(эткэ), 
-қэ 
(боққэ).

---

С ам ар қан д -Б у х о р о , Қ аш қад арё вилоят ш евалари да ж ўналиш
келишиги қўшимчаси ўрин-пайт келишиги қўшимчасига мос келади: