Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

 
 
§5.4. Blok-karter 
 
V-simon dvigatelning asosi blok-karterdir(5.7-rasm). U 90° burchak 
ostida bitta quyma qutiga karter va ikkita silindrlar blokini birlashtirib turadi. 
Silindrlar blokining yuqorigi va pastki gorizontal to‘siqlarida silindrlar 
gilzalarini o‘rnatish uchun teshiklar (4) yo‘nilgan. Blok-karterning pastki 
to‘sik.pari suv bo‘shlig‘ini moy bo‘shlig‘idan ajratib turadi. Sovutish g‘ilofi 
(suv bo‘shlig‘i) gilzaning tashqi devori, blok-karter devori va silindrlar 
blokining ichki to‘sikdari oralig‘ida hosil bo‘ladi. 

---

 
 
5.7-rasm. Dvigatelning korpus detallari: 
1 - blok karter, 2 - va 5 - suvki chiqarish va kiritish teshigi (sovituvchi 
suyuqlikni). 3-gorizantal tusiq, 4-silinlrlar gilzalarini joylashtirish uchun 
teshiklar, 6 - va 10-qistirmalar, 7 - taqsimlash shesternyalarining karteri, 8 -
taqsimlagich valini joylashtirish uchun teshikcha, 9 - o’zak podshipnikining 
qopqog’i, 11 - karter poddoni. 12 - plastina, 13 - maxovik karterining 
qopqog’i, 14 - maxovik karteri; A va B - silindrlar kallagining va taqsimlash 
shesternyasi karterini qotirish yuzalari. 
Sovutish suyukligi uchun teshik (5) blok-karterning oldingi devorida 
yo‘nilgan. Har bir blok-silindrni to‘rtta bo‘limga bo‘luvchi vertikal devorlarda-
gi kuyma teshiklar blok bo‘ylab suv okimini ta‘minlaydi. Blok-karterning 
sovutish g‘ilofini suv olib ketuvchi teshik (2) silindr kallagi g‘ilofi bilan bir-
lashtiradi. Birinchi blok-silindr chapdagiga nisbatan surilgan. Bunday surilish 
tirsakli val ni shatun bo‘yniga ikkita shatun mahkamlash uchun zarur. Blok-
karterning markazida esa gaz taqsimlash vali uchun silliqlab yo‘nilgan teshik 
(8) bor. Karter devorlariga shpilkalar yordamida tirsakli valning o‘zak 
podshipnigi qopqog‘i (9) mahkamlanadi.
Yarim bloklarning A tekisligida silindrlar kallagi o‘rnatiladi. Har bir blok-
karter turli agregat va yig‘ma birikmalarni biriktirish uchun tashki tomondan 
rezbali teshikli okish maydonchalariga ega. Suv yoki moylarning okmasligi va 
blok-karter ifloslanmasligi uchun ular orasiga va detallarni bir-biriga biriktirish 
joylariga qis-tirma (6) va (10) qo‘yiladi. Blok-karterning silliqlab ishlangan 
maydonchalariga dvigatelning asosiy qismlari biriktiriladi: yuqoridan silindrlar 

---

kallagi, orqadan maxovik karteri (14), oldidan taqsim-lash shesternyalari 
karteri (7) va pastdan karter poddoni (11).
Havo yordamida sovitiladigan dizellarda suyuqlik bilan sovitiluvchi 
dvigatellardagidek blok-karter bo‘lmaydi. Hamma detallar quyma karterga joy-
lashtirilgan. Ularning yuqorigi plitasida silindrlar gilzalarini o‘rnatish uchun 
silliqlab teshilgan teshiklar bor. Gilza va karter oralig‘iga mis qistir-ma 
quyiladi. Karter ichida esa barcha suyuqlik yordamida sovitiluvchi 
dvigatellardagidek tirsakli va taqsimlovchi vallar joylashtirilgan.