Z sh. Shovqiyev, F. N. Oqbo‘tayiev

§5.2. Umumiy tuzilishi va ishlash asoslari 
 
4 taktli karbyuratorli dvigatellarning ish sikli. 
Karbyuratorli dvigatelda yonilg‘i va havo silindrga ochiq klapan (5) (2-
rasm) orqali karbyuratorda tayyorlangan yonuvchi aralashma sifatida kiradi. 
Yonuvchi aralashma silindr kallagiga o‘rnatilgan yondirish svechasi (3) dan 
chiqqan uchqundan alangalanadi. 
 
5.3-rasm. 4 taktli karbyuratorli dvigatelning ish shakli: 
a - kiritish, b - siqish, v - ish yo’li, g - chiqarish. 
 
Kiritish. 
Porshen pastga harakatlanadi (5.3a-rasm). Kiritish klapani ochiq. 
Silindr ichida havo bosimining kamayishi sababli kiritish kanali orqali yonuv-
chi aralashma kirib, qoldiq gazlar bilan qo‘shilishi natijasida ishchi aralashma 
tayyorlanadi. 

---

Siqish. 
Porshen yuqoriga harakatlanadi. Kiritish va chiqarish klapanlari 
berkitilgan (5.3b-rasm). Porshen ustidagi hajm qisqarib, ishchi aralashma siki-
ladi, bug‘lanish yaxshilanadi va benzin bug‘i hamda havo aralashuvi 
tezlashadi. Takt oxiriga kelib bosim 1.0-1.2 MPa va harorat 350-400
o
C bo‘ladi. 
Ish yo’li. 
Ikki klapan ham berk (5.3v-rasm). Takt oxirida sikilgan ishchi 
aralashma uchqundan alangalanadi. Porshen kengaygan gazlar bosimi ostida 
pastga harakatlanadi. Gaz bosimi 2.5-4.0 MPa, harorat 2300°S ga etadi. 
 
Chiqarish. 
Porshen pastga harakatlanadi (5.3g-rasm). Chiqarish klapani 
ochiq. Yongan gazlar chiqarish quvuri orqali tashqariga chiqadi. 
4 taktli dizelning ish sikli. 
Dizel dvigatelining karbyuratorli dvigateldan 
farqi shundaki, kiritish taktida dizel silindriga toza havo kiradi. Siqish taktida 
havo 600°gacha qiziydi. Shu takt oxirida silindrga ma‘lum qism yonilg‘i 
purkaladi va u o‘z-o‘zidan alangalanadi.