“Юrори молекулали бирикмалар эритмасининг барrарорлиги ва унинг бузилиши: тузлаш, коацер-вация, ивиrланиш. Геллар ва ивиrлар хоссаси”

а 
b 
1
2

---

251 
20-MAVZU. YUMB eritmalarining qovushqoqligi. Shtaudinger 
tenglamasi. YUMB eritmalarining kolligativ xossalari. Osmotik bosim. 
Donnanning membrana muvozanati. Iviqlar, gellar. Ularning xossalari va 
farmatsiyadagi ahamiyati. 
R
еja 
1.
YuMB eritmalarning qovushqoqligi. Strukturaviy qovushqoqlik.
2.
YuMB eritmalarining osmotik bosimi. 
3.
Donnanning mеmbrana muvozanati. 
4.
Gеllar va iviqlar. 
O`quv mashg`ulotining maqsadi. 
YUMB qovushqoqligi, Shtaudinger tenglamasi, poliamfolitlar, YUMB 
eritmasining kolligativ xossalari, donnanning membrana tenglamasi, YUMB 
eritmasining barqarorligi, gellar va iviqlar to`g`risidagi bilimlarini shakllantirish, 
farmatsiyadagi ahamiyatini tushuntirish
:
Adabiyotlar: 
1. CHanch R. «Fizicheskaya ximiya s prilojeniyami k biologicheskim sistemam».-
Moskva. «Mir». 1980.-662s. 
2. Axmetov B.V., Novichenko YU.P., CHapurin V.I., «Fizicheskaya i kolloidnaya 
ximiya».-Leningrad. «Ximiya». 1986.-320s. 
3.
Evstratova K.I., Kupina N.A., Malaxova E.E., «Fizicheskaya i kolloidnaya 
ximiya».-Moskva. «V
ыsshaya shkola». 1990. -487s.
YuMB eritmasining qovushqoqligi. Shtaudinger tenglamasi
. 

---

252 
Muhitni xarakatlanishga qarshilik qilaolish mezoni-qovushqoqlik (ichki 
ishqalanish) deyiladi. 
I.N’yuton suyuqlikni laminar (qatlamli) oqishi uchun ushbu tenglamani 
yaratdi: 
P-kuchlanish, Pa; 
η
-
dinamik qovushqoqlik koeffitsienti, Pa
.
s; 
d
ν
\dt – nisbiy deformatsiya tezligi, s
-1
. Polimerlar eritmasi N’yuton qonuniga 
bo’ysunmaydi. Qovushqoqlik koeffitsientini (
η
) kuchlanish (
β
) ga bog’liqligi 
murakkab xarakterga ega. 
Agar erituvchining qovushqoqlik koeffitsienti 
η
0
bilan ifodalansa, ularning 
o’zaro nisbati(
η
eritma
) kapillyardan oqib o’tish nisbatiga (
η
eritma
/
η
0
) teng bo’ladi va 
nisbiy qovushqoqlik deb ataladi: (rasm a) 
η
nisbiy
=
η
eritma
/
η
0
=t/t
0 
η 
P 
d 
ν
d t 
P 
Laminar
oqim
Turbulent 
oqim