Yeryong’oq (Xitoy yong’og’i) qimmatli moyli va oziq-ovqat o’simligidir. Bugungi kunda dunyoda aholining oziq-ovqat mahsulotlariga bo’lgan ehtiyojini qondirishda moyli ekinlar, jumladan, yeryong’oq



Download 4,38 Mb.
bet5/16
Sana18.07.2022
Hajmi4,38 Mb.
#824455
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
Bog'liq
YERYONG’OQNI QAYTA ISHLASH TEXNOLOGIYASI

Ginafor (qobiq poyasi). Uning guli boshqa o’simliklardan ajratadigan o’ziga xos qismi hisoblanadi. Gullar urug’langandan so’ng gultojbarglari to’kiladi va har bir gulning urug’lanishidan 10-12 kundan so’ng tuxumdonning ostidagi to’qima tezda ko’payadi va vaqti bilan tuxumdonni o’rab olgan to’qima bilan birlashib kengaytma hosil qiladi va bu kengaytmaga ginafor deyiladi. Odatda ginoforning bo’yi 15 sm bo’ladi. Ginaforlar tuproqqa kirgandan so’ng 8-10 kundan so’ng qobiqlarni hosil qilishni boshlaydi. Ginaforlar tuproqqa qarab rivojlanadi va tuproqqa kirib dukkak qobiqlarni shu yerda hosil qiladi.
Ginaforning novdaga o’xshash tuzilishi, ildizga o’xshash vazifasi bordir. Ginaforning vazifasi qobiqni tuproq ostida hosil qilish va ularni ustidagi suruvchi tuklari bilan ozuqlantirishdan iborat. Ginaforlar tuproqqa kirgandan so’ng 10 kun
ichida embrionlari rivojlanadi va guldan boshlab 60 kun ichida yeryong’oq qobiqlari yetiladi.
Ma’lum bir vaqt ichida tuproq ustiga qarab o’sgan ginaforlar, oxir oqibat tuproqqa yetib ololmasa havoda qurib qoladi va dukkak hosil qila olmaydi. Tuproq yuzasidan 15 sm yuqorida qolgan ginaforlar aksariyatining tuproqqa kirmagani ko’rilgandir. Tik o’sgan turlarida ginaforlar ildizga yaqin, qolganlarida ginaforning joylashgan joyi esa yanada kengdir.
Bu sababdan asosan tik o’suvchi turlarida tuproq bilan xumlanishi juda muhimdir. Ginaforlarning tuproqqa kira olishi uchun oldindan tuproqqa ishlov berilgan bo’lishi kerak.
Dukkak (meva). Tuproqda ginaforning uchidagi urug’langan tuxumdonning rivojlanishi bilan meva, ya’ni yeryong’oq dukkagi paydo bo’ladi. Gullashdan taxminan 2 oy o’tib ilk meva hosil bo’ladi. Har bir o’simlik uchun nav va parvarishlanish sharoitlariga ko’ra, 20-40 dona yetuk meva hosil qilishi davom etadi.
Boshqa dukkakli ekinlarda dukkak qobig’i o’z-o’zidan chatnaydi, ya’ni ochilib ketadi. Ammo, yeryong’oqda bunday jarayon uchramaydi. Qobiqlarining kattaligi, shakli, bo’g’imlarining ochiq yoki chuqur bo’lishi, tomirli va tomirsiz bo’lishi, tumshuqsimon uchli bo’lmaganligi kabi xususiyatlar, turlarga qarab o’zgaradi.
Yeryong’oq turlariga ko’ra, dukkak uzunligi 21-63 mm, eni esa 8-19 mm oralig’ida o’zgarishi mumkin. Yeryong’oq dukkagida o’rtacha 1-4 dona urug’ bo’lishi mumkin, odatda 2 donadir.
Urug’i. Yeryong’oq mevasi ma’lum kattalikka erishgandan so’ng, tarkibida urug’lar paydo bo’lishni boshlaydi. Dukkaklar ichida odatta 1-3 dona urug’ bo’ladi. Urug’ning atrofini yupqa qog’oz kabi urug’ po’stlog’i o’rab turadi. Har bir urug’da ikki pallali mag’izli qism (unib chiqishda embrionni oziqlantiruvchi qismlar) bor. Turlarga ko’ra, o’zgarib turishiga qarab, urug’ ranglari qizil, och-sarg’ish, to’q qizil, qoramtir, siyohrang, jigarrang, urug’ shakllari dumaloq-ovalsimon hamda uzun ovalsimon; 1000 donasining og’irligi 350-1000 gr oralig’ida, dukkak ichidagi urug’ og’irligi 60-80 foiz oralig’ida o’zgarib turadi. Urug’ uzunligi 9-24 mm, eni esa 6-14 mm oralig’ida bo’lishi mumkin. Tarkibida 45-55 foiz moy, 20-25 foiz oqsil, 16-18 foiz uglevod va mineral moddalar mavjud.

Download 4,38 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish