Yangiasr avlopi

ne’mati 

sifatida hech qanday shartsiz qabul 

etilmogl lozim, degan xulosaga keldi. Martinning 

tasawurida  oshiq yigit  huzur-halovatli  hayotga 

yollanma  olgan  shaxs  bolib  ko‘rinar,  shuning 

uchun  ham  unga  bu  olam  ne’matlari  —

  boylik, 

ilm,  muvaffaqiyat,  hattoki hayotning  о£

zini  ham

---

Martin Iden

285

zarracha qadrlamaydigan «oshiqi shaydo» bolgan 

yigit obrazi yoqardi,  negaki u yigit «bo'sa ola tu- 

rib jon berish»ga tayyor edi.

Bunday  fikrlar  Martinning  esiga  ilgari  ham 

kelib  turardi,  ammo  ko'pchiligini  keyinchalik 

o^lab topdi.  Hozirchalik esa,  qanoat bilan hayot 

kechirib, tinmay ishlar va faqat Ruf bilan uchra- 

shish  maqsadidagina  mashgHilotni  to'xtatishni 

o'ziga ep ko'rardi. U Mariya Silva ismli portugali- 

yalik ayolga kvartira haqi uchun oyiga ikki yarim 

dollar tolardi. Xiyla shallaqi tabiat bu portugali- 

yalik ayol beva edi,  shuning uchun bir gala bo- 

la-chaqasini boqaman  deb,  tinim  bilmay ishlar, 

ahyon-ahyonda  qo'shni  qovoqxonadan  o'n  besh 

syentga  sotib  olgan  bir  shisha  nordon  vino  bi­

lan  dard-alamini  unutmoqchi  bolardi.  Martin 

awaliga bu xotinni yomon ко‘rib  qoldi,  ayniqsa, 

uning  achchiq tili  g‘ashiga  tegardi,  lekin  keyin- 

roq,  bu ayolning bir amallab kun ko‘rish uchun 

qanchalik sabr-toqat bilan ne-ne mashaqqatlar- 

ni  boshidan  kechirayotganini  ko‘rib  qoyil  qoldi. 

Uning uyida hammasi bolib to'rtta kichik-kichik 

xona bor edi, shulardan birini Martin egalladi. Ik- 

kinchi xona mehmonxona vazifasini o‘tardi, yer­

ga yozilgan  olachipor  poyandoz  bu  xonaga  fayz 

kiritib turardi,  lekin bekaning olgan bolalaridan 

birining  tobutda  yotgan  surati  xonaga  ma’yus 

tus  berardi.  Mehmonxona  faqat  mehmonlar 

uchun  saqlanar,  uning eshigi  doim  berk bolar, 

o'zining  yalangoyoq  bolalari  esa  u  yerga  tanta- 

nali kunlardagina kiritilardi. Mariya ovqatni osh- 

xonada  pishirar,  butun  oila  shu  yerning  o'zida 

ovqatlanar,  shu yerning o'zida Mariya kir yuvar,

---

286

Jek  London

dazmollar, yakshanba kunidan boshqa har kuni 

tinim bilmay ishlardi. U qo'shnilaming kirini yu- 

var,  asosiy daromad manbai shu edi. Yotoqxona 

Martinning xonasiga o'xshash mo'jazgina bolib, 

u yorda Mariyaning o‘zi hamda yettita bolasi is- 

tiqomat  qilishardi.  Ulaming  hammasini  qanday 

qilib  joylashishini  Martin  aslo  tasawur  qila  ol- 

mas  edi,  kechqurunlari  u  parda  devor  ortidan 

bolalaming  gurpanglashganini,  chumchuqlar- 

ning chirillashini eslatuvchi qiy-chuvlarini eshi- 

tardi.  Mariyaning  ikkita  sigiri  bolib,  bular ham 

uning  daromad  manbai  edi;  Mariya  ulami  har 

kuni  ertalab va kechqurun  sog‘ar,  sigirlar may- 

donda o4:lab yurishar yoki yol yoqasidagi o^tlami 

o‘g‘rincha chimdilardi.  Uy bekasining ikkita jul- 

durvoqi  o‘gli  sigirlami  boqar,  boshqacha  qilib 

aytganda,  polismenlar  ко‘rib  qolmasin  uchun 

ziyraklik bilan atrofga olazarak bolib turishardi.

Martin  o'zining  shu  tor  hujrasida  uxlar, 

o‘qir,  yozar,  o^lar,  ro‘zg‘ori  bilan  shughallanar- 

di.  Ko'cha tomonga qaragan bitta deraza oldida 

ovqat  stoli bolib,  u ayni vaqtda ham yozuv sto- 

li,  ham kutubxona,  ham  mashinka qo^iladigan 

kursi vazifasini o‘tardi. Orqa devorga tirab q o ^ l- 

gan karavot xonaning uchdan ikki qismini egal- 

lardi. Stol yonida kiyim-bosh qo'jdsh uchun javon 

bor  edi;  ko'rinishidan,  bu shkafni yasagan usta 

uning  xandor uchun  qulayligidan ko‘ra ko'proq 

oladigan daromadini o^laganga o'xshardi; uning 

ustidan  qoqilgan  yumshoq  faner  tob  tashlagan 

edi.  Bu  shkafcha  hujraning bir  burchagida  tu­

rardi, boshqa burchakda esa o'choqboshi, ya’ni, 

sovundan  bo‘shagan  quti,  quti  ustida  kerosin-

---