Yangiasr avlopi

YIGIRMA TO'RTINCHI BOB

Oradan  haftalar  o‘tdi.  Martinning  puli  tugab 

qolayozgan  bolsa  ham,  nashriyot  cheklaridan 

hamon  darak yo‘q edi.  Jiddiy hikoyalar muqar- 

rar qaytib kelardi,  «jo‘n» asarlarning taqdiri ham 

bundan  durust  emasdi.  Endi uning kichkinagi- 

na  oshxonasida  turli  taomlar  pishirilmay  qoldi, 

chunki uning bor-yo‘g l yarim xalta guruchi bilan 

ozgina turshagi qolgan edi. Bir necha kun shular 

bilan kun kechirdi.  Keyin nasiyaga mol olib kun 

ko'rmoqchi  boldi.  Martinning  qarzi  yiriklashib, 

uch  dollaru  sakson  besh  syentga  etganda,  por- 

tugaliyalik  baqqol  unga  nasiyaga  mol  berishni 

to'xtatdi.

-  Negaki, -  dedi baqqol, -  sizniki ish yo‘q. Qan­

day tolaydi siz haq?

Martin  e’tiroz  bildirishga  ojiz  edi.  Baqqolning 

mulohazasida  jon  bor  edi.  Faqat  yalqovligidan 

ish qidirishni istamayotgan navqiron, soppa-sog‘ 

ishchiga qanday qilib nasiyaga mol bersin.

-  Pul topasan -  ovqat olasan, -  derdi baqqol. -  

Aqcha yo‘q -  ovqat yo‘q. Shunaqa...

So'ng  portugaliyalik  Martinga  nisbatan  hech 

qanday shaxsiy g'arazi yo'qligini isbotlash uchun 

ilova qildi:

-  Kel, ich,  bitta stakan.  Maniki mehmon qila­

di. Sen do‘st, men do‘st.

Martin ham do'st ekanligini tasdiqlash uchun 

bir stakan vinoni ichdi-yu, ovqat yemasdan yotib 

uxladi.

Martin  sabzavotni  boshqa  dolcondan  olardi, 

savdo  ishida uncha qattiqqol bolmagan  ameri-

---

294

Jek  London

kalik baqqol Martinning qarzini besh dollargacha 

olib chiqdi. Shundan keyin nasiyaga mol berishni 

to'xtatdi.  Nowoy ikki  dollarga yetganda,  qassob 

esa to'rt dollarga yetganda nasiyaga mol berishni 

to'xtatishdi.  Martin  hamma  qarzlarini jamlagan 

edi,  ularning  umumiy  miqdori  o‘n  to'rt  dollaru 

sakson besh pens boldi. Yozuv mashinkasining 

haqini  tolaydigan  vaqt  ham  yetib  keldi,  lekin 

Martin  undan  qarzga yana  ikki  oy  foydalanish- 

ga qaror qildi,  shunda u yana sakkiz dollar qarz 

bolarkan. Bu muhlat ham o‘tgandan keyin nasi­

yaga mol olishning hech imkoni qolmaydi.

Sabzavot  dolconidan u  oxirgi  marta bir xalta 

kartoshka olgan  edi,  shuning uchun  Martin  bir 

hafta muttasil  kuniga uch  martadan  faqat  kar­

toshka  pishirib  yedi.  Vaqt-vaqti  bilan  u  Morz- 

lamikida  ovqatlanar  va  shu  bilan  bir  oz  kuch 

yig'ib  olardi,  holbuki,  u  stolga  terib  qotyilgan 

turli-tuman taomlardan bir bolak ham ortiqcha 

emasdan odob  saqlab, o‘zini Tantal17 azobiga so- 

lardi.  Ba’zida  Martin  uyatni  yig'ishtirib  qo“yib, 

opasinikiga  ovqat  paytida  borardi-da,  andisha 

doirasidan  chiqmay  —

  har  holda,  Morzlarni- 

kidagidan ko'proq ovqat yerdi.

U  

hamon  о sha  tarzda  kun-uzzukun  jonini 

jabborga berib  ishlar,  pochtachi ham kun  sayin 

rad  etilgan  qolyozmalarni  hech  kanda  qilmay 

olib  kelib  turardi.  Marka  olishga  pul  yo'q  edi, 

shuning  uchun  qaytib  kelgan  qolyozmalar  stol