Yangiasr avlopi

katta orzuingiz nima? Siz meni hamma narsaga 

qodir xudo  deb  faraz qiling.  Qani,  gapiring,  qu- 

loglm sizda.

Mariya  chuqur  otyga tolib,  bir  daqiqacha jim 

qoldi.

-  SizniM qoVqib ketadi.

-  Yo‘q, yo‘q, -  deb kuldi Martin, -  men qo‘rq- 

mayman. Qani, gapiravering.

kiritib

---

312

Jek  London

-   Katta  narsa,  voy,  juda  katta  narsa,  -   deb 

ogohlantirdi Mariya.

-  Mayli, mayli. Aytavering.

-   Yakshi,  -   u  o‘zining  eng  aziz,  eng  muqad­

das orzusini aytishga og‘iz juftlab, bolalar singari 

chuqur xo‘rsinib  qo“ydi.  -  Ferma kerak,  sut fer- 

ma. Ko‘p sigir, ko‘p o‘tloq, ko‘p o‘t kerak. San-Lia- 

na yaqinida.  San-Lianada meniki opa yashaydi. 

Oklendda  meniki  sut  sotadi.  Pul  ко‘p.  Jo  bilan 

Nik sigir boqadi yo‘q. Yakshi maktab boradi. Kat­

ta  muhandis  boladi,  yol  quradi.  Ha,  sut ferma 

xohlaydi meniki.

Mariya jim bolib  qolib, porlab  turgan ko'zlari 

bilan Martinga qaradi.

-  

Sizning  o‘z  fermangiz  boladi,  -   deb  darhol 

javob qildi Martin.

Mariya tasdiq ma’nosida bosh irg‘adi-da, so'ng 

saxovatli  tuhfa  sohibining  sogligiga  ichdi,  hol- 

buki,  u va’da qilgan bu tuhfalarga hech qachon 

muyassar bolmasligini juda yaxshi bilardi. Lekin 

u  Martinning  rahmdilligi  uchun  undan  behad 

minnatdor  edi,  shuning  uchun  u  olgan  haqini 

qanchalik qadrlasa, berilgan va’dani ham shun- 

chalik qadrlardi.

—

 

Ha,  ha,  Manya, —

 davom  etdi Martin,  —

 Nik 

bilan Jo sigir boqmaydi. Bolalar yil bo*yi maktab- 

da o'qishadi, pishiq tikilgan yaxshi botinkalar ki- 

yib yurishadi.  Sizning juda yaxshi fermangiz, o‘z 

uyingiz,  oshxona,  molxonangiz  boladi.  Sizning 

cho ‘chqalanngiz,  tovuqlaringiz,  polizingiz,  me- 

vazoringiz, xullas, nimaiki zarur bolsa, hamma- 

si boladi,  sizning bitta,  hattoki ikkita xizmatchi 

yollashga qurbingiz yetadi. Shunda siz qolingizni

---

Martin Iden

313

sovuq  suvga  ham  urmay,  faqat  bolalarni 

yalash  bilan  mashg\il  bolasiz.  Bordi-yu,  biron­

ta durust  odam uchrab  qolsa,  unga turmushga 

chiqasiz,  keyin,  fermani  eringiz  boshqaradi,  siz 

esa dam olasiz.

Martin kelajakdagi davlatidan Mariyaga saxiy- 

lik bilan katta ulush ajratib, o'rnidan turdi, so'ng 

yagona kostyumini  garovga qo^gani  chiqib  ket­

di. Bu qarorga u osonlikcha kelmadi, chunki shu 

ishi bilan o‘zini Ruf bilan uchrashish imkoniyati- 

dan mahrum etardi.  Martinning boshqa durust- 

roq  kostyumi  yo‘q  edi,  yamoq  tushgan  matros 

kurtkasida esa nowoyxonaga,  qassob  dokoniga 

kirishi,  opasinikiga  borishi  mumkin  edi,  lekin 

Morzlarnikiga kiyib  borishni xayolga ham  kelti- 

rib bolmasdi.

Martin umidsizlik jari yoqasida qayg^uga botib, 

ter to‘kib mehnat qilardi. U ikkinchi jangda ham 

maglubiyatga uchradi, chindanam yana ish qidi- 

rishi kerakligi haqida tobora ko'proq o^lay bosh­

ladi.  Shunday  qilsa,  hamma  -   baqqollar  ham, 

opasi ham, Ruf ham, hatto Mariya ham xursand 

boladi; Mariyaga u yana oylik ijara haqi tolama- 

gan  edi.  Martin  ikki  oydan  beri  yozuv  mashin- 

kasining  ham  haqini  tolamagan  edi,  shuning 

uchun dokon, yo  qarzni tolang, yo mashinkani 

qaytarib bering deb  talab qo^a boshladi.  Shun- 

dan so‘ng, taslim bolishga va kurashni qulay fur- 

sat kelguncha yig'ishtirib  qo‘yishga  rozi  bolgan 

Martin temir yol pochtachisi lavozimiga imtihon 

topshirgani  jo‘nadi.  U  imtihondan  juda  yaxshi 

o'tib, o‘zi ham hayratda qoldi. Lekin qachon o'rin 

bo'shashi malum emas edi.

tarbi-

---