X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

ko'rsatkichi o'zgarmaydi. 
Oddiy gipovolemiya bir 
yoMa
ko'p qon yo'qotilganda, shok holatida bo'lganda (qonning ko'p 
qismi sirkulatsiyada qatnashmasligi tufayli) kuzatilishi mumkin.
2. Polisitemik gipovolemiya — qon suyuq qismining kamayishi 
natijasida kelib chiqadi va suvsizlanishga olib keluvchi barcha 
holatlarda (ko'p terlash, isitma, tez-tez ich ketish, to'xtovsiz qayt 
qilish va hokazo) kuzatiladi. Bunda gematokrit ko'rsatkichi yuqori 
bo'ladi.
3. Oligositemik gipovolemiya — qon shakliy elementlarining 
kamayishi hisobiga bo'lib, asosan anemiyalarda kuzatiladi va bunda 
gematokrit ko'rsatkichi past bo'ladi.
Nonnovolemiya — sirkulatsiyadagi qonning umumiy hajmi 
o'zgarmay turib oligositemiya (eritrositlarning kamayishi) yoki 
polisitemiya (eritrositlarning ko'payishi) yuz berishi mumkin.
Oligositemik normovolemiya qonning gematokrit ko'rsatkichi 
kamaygan bo'lib, bu odatda anemiyalarda kuzatiladi.
Polisitemik normovolemiya. qon quyilganda gem atokrit 
ko'rsatkichining ko'tarilishi bilan xarakterlanadi. Bunda eritro­
sitlarning ko'payishiga 
nisbiy eritrositoz
deyiladi.
203

---

Q IZIL QON PATOLOGIYASI
Eritrositning ko'ndalang kesim o'lchovi (diametri) — 6,5— 8,5 mkm 
(o'rtacha — 7,2 mkm); o'rtacha hajmi — 86,1 mkm 3; qalinligi — 
2,1 mkm; o'rtacha gemoglobin miqdori — 29 mkg. Eritrosit ikki 
yoqlama disksimon shaklda bo'lganligi tufayli, uning sathi keng va 
bu uning mumkin qadar ko'p kislorod biriktirishiga imkoniyat 
yaratadi.
Normal sharoitlarda qonda asosan yetilgan va gemoglobinga 
to ‘ymgan normal eritrosit (normosit)lar uchraydi.
Turli kasalliklarda, birinchi navbatda anemiyalar(kamqonlik)- 
da, periferik qonda eritrositlarning normada bo'lmaydigan 
piatologik shakllarini uchratish mumkin.
Qon surtmasini o'rganishda eritrositlarning katta-kichikligi, 
shakli, yadrosi va turli kiritmalarni tutish-tutmasligiga va bo'ya- 
lishiga e’tibor berish zarur.
QONNING FIZIK-KIMYOVIY XUSUSIYATLARI 
ERITROSITLARNING REZISTENTLIGI