O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi munira Jo’raqulovna Allayeva, Ziyovuddin Zaynutdinovich Hakimov, Soloy Ro’zimamatovich Ismailov, Salohiddin Djo’rayevich Aminov, Tollibay Boltayevich Mustanov

Antibiotiklar 
Rifamitsin guruhi 
Rifamitsin (rifotsin) Streptomyces mediterrani ishlab chiqaruvchi 
antibiotikdir. U murakkab makrotsiklik tuzilishga ega. Ushbu guruhga 
yarimsintetik dori vosita rifampitsin (rifampin, rifadin, rimakton) ham tegishli. 
Ikkala birikma ham sil va moxov mikobakteriyalariga hamda grammusbat 
bakteriyalarga kuchli ta'sir ko‘rsatadilar. Katta konsentratsiyalarda grammanfiy 
mikroorganizmalarga (ichak tayoqchasi, kapsulali bakteriyalar, ko‘k yiring 
tayoqchasining ba'zi shtammlari, shigellalar, salmonellalar) va proteyning ba'zi 
turlariga qarshi faoldirlar. 
Rifamitsin 
guruhi 
antibiotiklarining 
antimikrob 
ta'siri 
RNK-
polimerazaning susayishi bilan bog‘liq bo‘lsa kerak (hoynahoy DNK ga bog‘liq 
RNK-polimeraza faolligining susayishi hisobiga bo‘lsa kerak). Ular 
bakteriostatik, katta konsentratsiyalarda esa – bakteriotsid ta'sir ko‘rsatadi. 
Ichilganda o‘zining faolligi bo‘yicha izoniazidga tenglashadigan rifampitsin 
juda katta qiziqish uyg‘atadi. 
Rifampitsin MITdan yaxshi so‘riladi. To‘qima to‘siqlaridan, Shu 
jumladan, GEB dan oson o‘tadi. Terapevtik ta'siri 8-12 soat davomida saqlanadi. 
Dori vosita safro, qisman pebosh, bronx va ko‘z yosh bezlari mahsuloti tarkibida 
ajraladi. 
Qo‘llashga asosiy ko‘rsatma bu silning barcha shakllaridir. Ammo 
rifampitsinga sil mikobakteriyasi anchagina tez chidamlilik orttirgani sababli uni 
boshqa silga qarshi vositalar bilan birgalikda qo‘llash maqsadga muvofiqdir. 
Rifampitsinni boshqa dori vositalar samarasiz bo‘lgan holatlarda ham 
qo‘llaniladi. 

---

- 891 -
Rifampitsinni enteral va tomir ichiga kiritiladi, rifamitsinni mushak va 
tomir ichiga, hamda mahalliy qo‘llashadi. 
Rifampitsin guruhi dori vositalari jigar funksiyasiga salbiy ta'sir etishlari 
mumkin (ayniqsa mavjud bo‘lgan xastalik fonida yoki dori vositalarni davomli 
qo‘llaganda). Leykopeniya rivojlanishi mumkin. Bir qator bemorlarda dispeptik 
buzilishlar kuzatiladi. Ba'zan allergik reaksiyalar qayd etiladi. Homiladorlikning 
1-uch oyida (homilaga zararli ta'siri bo‘lishi mumkin) ushbu antibiotiklarni 
qo‘llash tavsiya etilmaydi. 
Rifampitsin peshob, so‘lak va ko‘z yoshini qizil ranggga bo‘yaydi. 
Rifampitsinning kamchiliklaridan biri bu tannarxining yuqoriligidir. 
Silga qarshi vositalarning farmakokinetikasi 
Dori 
vositalar 
Ichilga
nda 
so‘rili-
shi 
Qon 
zardobida 
maksimal 
konsentra-
siya hosil 
bo‘lish 
vaqti 
(soat) 
Zardob 
oqsil-lari 
bilan 
bog‘lani-
shi (%) 
Qon 
zardobida 
konsentra-
siyasi 50 % 
ga kamayish 
vaqti 
(t
1/2
) 
soat 
Dori vosita va 
uning 
metabolitlarinin
g buyrak orqali 
ajralishi 
(%) 
Izoniazid 
Rifampitsin 
To‘liq 
To‘liq 
1-1,5 
1-3 
<10 
80-90 
1-4 
2-5 
10 (90) 
13 (17) 
Streptomitsi
n sulfat 
Etambutol 
Pirazinamid 
Sikloserin 
Yomon
1 
70-85% 
To‘liq 
70-90% 
0,5-2 (m/i) 
2-4 
2-8 
3-4 
10-30 
20-30 
10-20 
0 
~2,5 
3-4 
9-10 
10-12 
95 
50 (15) 
15 (70)
3 
100 
Paraamino 
salitsilat Na 
to‘liq 
1-1,5 
~15 
~1 
25-30 (50) 
______________________________________________________________ 
1
parenteral kiritiladi 
2 
Qavs ichida ajratilayotgan metabolitlar % da ko‘rsatilgan 
3
24 soat davomida m/i - mushak ichiga