Voleybol, basketbol nazariyasi va uslubiyati kafedrasi a. A. Pulatov, m a qdirova sport pedagogie

Ш
с
ss
D D
D
i 
в
T o‘r ostida to ‘p olish
Maqsadi
Ocyinchilami to‘p olish uchun past holatda turishga o‘rgatish. 
Shaylanish
Ikki chiziq o‘yinchilari A tomonda to‘r oldida shaylanib turadi. 
Ikki trener to‘p savati bilan A tomonda joylashadi. В tomonda
149

---

himoyachilardan 1,5 m oldinda to‘pni ilish uchun shaylanib tuigan 
o ‘yinchilarga diqqat qarating.
M ashqni qo‘llash
1. Har bir chiziqda birinchi o‘yinchi past holatda to‘r tomon 
harakatlanadi.
2. Har bir trener to‘rga yaqinlashayotgan o‘yinchiga to'pni 
tashlaydi.
3 .O'yinchilar to‘r ostidan to‘pni asosiy o'yinchilarga yoilaydi.
4. 
To‘pni olgan va B tomonga uzatgan o‘yinchilar tomondagi 
o ‘yinchilar chizig‘i oxirigacha harakatlanadi.
Trener ko‘rsatmasi
• Bu — texnik o‘quv mashqi boigani sababli uni uzoq vaqt 
bajarish kerak emas.
• Ushbu mashqni qoilagandan keyin mashq davomida va 
boshqa mashqlar jarayonida o‘yinchilarga to£r ostida past 
holatni qabul qilish eslatib turiladi.
V ariantlar: 
4
o‘yinchilar to‘r ostida boshqa tomonda to‘r atrofida turgan 
trener yoilagan to‘pga harakatlanib, uni to‘r ostida ko‘tarish bilan 
boshlash mumkin.
A
150

---

To‘siq, zarba, to‘siq
Hujum va himoya o‘rtasida to‘rta almashinish bo‘lguncha 
o‘yinchilar oldinga harakatlanadi.
M aqsadi
Oldingi qator hujumi va himoya o ‘rtasida almashinuvni 
shakllantirish.
Joylashish
1-trener to‘r chetida kvadrat (quti) ichida to‘pli savat bilan 
joylashadi 2-trener B tomonda to ‘r oldida to ‘pli savat bilan 
joylashadi. Birinchi o‘yinchi to‘r oldida to ‘siq qo‘yish holatida 
mashqni boshlaydi. 0 ‘yinchilaming qolgan qismi navbati kelganda 
maydonçhaga kiradi.
Mashqni qo‘llash
1. 1 trener to‘pni to‘siq qo‘yishga intilayotgan birinchi o‘yin- 
chiga uradi.
2. Birinchi o‘yinchi to‘rdan o ‘tadi va hujum qilishga tayyor- 
lanadi.
3. 2 trener to‘pni tashlaydi va birinchi o‘yinchi unga hujum 
qiladi.
4. Keyingi o‘yinchi to‘pga to‘siq qo‘yish holatini qabul qilish 
orqali zudlik bilan mashqni boshlaydi.
5. Almashinishlami bajarishda o‘yinchilami malakasi oshib 
borgani sababli trener harakatni kengaytiradi — har bir o‘yinchi 
burilishini bajaradi: to‘siq qo‘yadi, zarba beradi; keyin yana to‘siq 
qo‘yadi va hokazo.
Trener ko‘rsatmasi
• Belgilangan to‘siq qo‘yish talablariga qattiq turing — o‘yin- 
chilar almashinishi boshlanishida to‘siq qo‘yishlari kerak.
• Poldagi joyni lenta bilan belgilang, bu joyga hujumchi kelishi 
kerak.
Variantlar:
• mashq holatlarini aniq qiling: o‘yinchilar shu holatlardan 
urishlari kerak;
• hujumchi zarbasini maydonchaning ma’lum qismiga yo‘- 
naltiring.
151

---

Izoh:
Mashqlar andozalarida qoilaniladigan maxsus belgilar
kaliti
A
A
— hujumchi;
B
— to ‘siq qo‘yuvchi;
C
— trener;
D
— to ‘pm qabul qiluvchi;
F
— himoyachi;
H
— hujumchi;
L
— iibero;
B
— orqadagi chap tom on o ‘yinchisi;
LF
— oldindagi chap tom on o ‘yinchisi;
LFB
— chap tom ondan to ‘siq qo‘yuvchi;
M B
— orqadagi o ‘rtakash o ‘yinchi;
M F
— oldindagi o‘rtakash o‘yinchi;
M F B
— o ‘rtakash to ‘siq qo‘yuvchi;
M H
— o ‘rtakash hujumchi;
O H
— orqa zona hujumchisi;
O P
— o ‘ng to m o n hujumchisi;
P
— qabul qiluvchi;
RB
— orqadagi o 6ng tom on o‘yinchisi;
P F
— oldindagi o ‘ng tom on o'yinchisi;
152

---

— o‘ng tom ondan to ‘siq qo‘yuvchi;
— to ‘p uzatuvchi;
— zaxixa (dubliruyushiy);
— yiqilib to ‘p qabul qiluvchi;
— nishon;
— yordamlashuvchi;
— qaltis holatda ishtirok etuvchi boshqa o ‘yinchilar;
— A tom on;
— В tom on;
— konus;
— to 'p n i o ‘yinchiga uzatish;
— to ‘p uzatish;
— chalg‘utuvchi to ‘p uzatish;
— to ‘plar to ‘ldirilgan savat;
— to ‘plar solinadigan b o ‘sh savat;
— platforma;
— yordamchi.