Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

sistematika
yoki taksonomiya shug‘illanadi. 
Sistematik guruhlar (takson) larni xarakterlash va aniqlash jarayoniga 
klassifikasiya,
ularga nom berish usullariga 
nomenklatura 
deyiladi.
Hujayradan tashkil topgan barcha organizmlar (
Chatton,
1937) o‘zaksiz 
(prokariotlar) va o‘zakli (eukariotlar) organizmlarga bo‘linadi. O‘zaksiz organizmlarga 
ko‘k – yashil suvo‘tlari, bakteriyalar, rikketsiyalar, aktinomisetlar va mikoplazmalar 
kiradi. O‘zaklilarga sodda hayvonlar, zamburug‘ lar, o‘simlik va hayvon hujayraralari 
kiradi. Prokariot hujayralarda yadro membranasi, sitoplazma ichidagi retikulumasi 
yo‘q, xivchinlari bor.
Prokariotlarni guruhlash uchun iyerarxik sistema klassifikasiyasi qabul qilingan 
bo‘lib, unga binoan taksonomik tabaqaning eng pastki pog‘onasi bo‘lgan tur – avlodga, 
avlod oilaga, oila tartibga, tartib sinfga, sinf bo‘limga, bo‘lim esa mikroorganizmlar 
dunyosiga kiradi. K.Lineyning binominal nomenklaturasiga asosan mikrobning nomi 
ikki so‘z bilan aytiladi. Avlod bosh harf, tur nomi kichik harf bilan yoziladi. Masalan: 
Bacillus antracis 
– kuydirgi tayoqchasi
, Basillus subtilis
- pichan tayoqchasi. 
Kultura
– hayvon, odam, o‘simlik yoki tashqi muhit substratlaridan oziq 
muhitlarda o‘stirilgan mikroorganizmlar. 
Shtamm
- bir turga mansub, lekin har xil 
hayvon va substratlardan ajratilgan va o‘zaro xususiyatlarining kamroq o‘zgarishi bilan 
farq qiladigan kultura. 
Klon –
bir hujayradan ajratilgan mikroorganizmlar kulturasi. 
Mikroblar juda ham kichkina bo‘lib, mikrometr (mkm) va nanometr (nm) larda 
o‘lchanadi. 
1mkm= 10
-6
metr , 1nm = 10
-9
metr, 1 mm = 1000mkm, 1 mkm – 1000 nm. 
Bakteriyalarda shakl hosil qiluvchi, qobiqqa zichlik beruvchi regid qatlam – 
peptidoglikan hisoblanadi. Grammusbat bakteriyalarning hujayra devorida 50- 90 % 
ko‘p qavatli peptidoglikan bo‘lib, tarkibida oqsil, polisaharidlari ham bo‘ladi. 
Grammanfiy bakteriyalarda 1-10 % bir qavatli peptidoglikan bo‘lib, uning ustida tashqi 
membranasi bor.