Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

Fimbriyalar
va 
pili
, ya‘ni tukchalar (vorsinka). Bakteriya hujayralarida 
xivchinlardan tashqari uzun, ingichka, to‘g‘ri, iplari – fimbriyalar ham bo‘ladi 
Fimbriyalar xivchinlarga nisbatan ancha kalta, ingichka va juda ko‘p bo‘ladi. U 
harakatchan va harakatsiz organizimlarda ham bo‘ladi.
Rikketsiyalar
– bakteriyalar bilan viruslar oralig‘ida joylashgan, bir hujayrali, 
harakatsiz, polimorf, grammanfiy organizmlar. DNK, RNK, oqsil va 40 % cha lipidlari 
bor. Shakli va o‘lchami bilan bakteriyalarga, kultural va biologik xususiyatlari bilan 
viruslarga o‘xshaydi.Rikketsiyalar bit, kana, burga tanasida parazitlik qilib hayvon va 
inson organizmiga tushganda kasallik chaqiradi. Kasallik rikketsiozlar deb umumiy 
nomlanib, unga qizilchali tif, Ku- isitmasi va h.k lar kiradi. 
Xlamidiya
-grekchadan 
Chlamyda
-mantiya so‘zidan olingan, chunki ular 
zararlangan hujayralarda mantiyaga o‘xshash qobiqqa o‘ralgan kiritmalar hosil qiladi. 
Xlamidiyalar rivojlanishida inisial tanachalar oraliq rivojlanish bosqichida paydo 
bo‘lib, keyin mayda elementar tanachalar hosil bo‘ladi. Elementar va inisial tanachalar 
infeksion aktivlili, o‘lchamlari va zichligi bilan farq qiladi. 
Mikoplazmalar
– polimorf mikroorganizmlar bo‘lib, 100- 150 nm o‘lchamdagi 
filtrlardan o‘tadi, spora, kapsula hosil qilmaydi, grammanfiy harakatsiz 
mikroorganizmlar. Tarkibida tirik to‘qima hujayralari bo‘lmagan oziq muhitlarda 
o‘sadi. Bo‘linish yo‘li bilan ko‘payadi.Polimorfizm mikoplazmalarda haqiqiy hujayra 
qobig‘i o‘rniga yupqa uch qavatli lipoprotein membrana bo‘lishiga bog‘liq. 
Mikoplazmaning sharsimon, ipsimon, shingilsimon va h.k. shakllari mavjud. 
Hujayrasida DNK, RNK ribosoma va boshqa komponentlar bor. Mikoplazmalar 
qo‘zg‘atadigan kasalliklarga y.sh.m plevropnevmoniyasi, m.sh.mollar yuqumli 
agalaktiyasi, parrandalar respirator mikoplazmozi misol bo‘ladi.