Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

4 
1 - leksiya 
 
Mavzu
: Kirish.
 
Mikrobiologiya fani va uning rivojlanish tarixi 

 

Reja:
1. Mikrobiologiya fanini ahamiyati. 
2. Mikrobiologiyaning qisqacha rivojlanish tarixi.
3. Mikrobiologiyani yutuqlari
 

Asosiy
adabiyotlar:
1.
Kislenko V.N., Kolichev N.M., Veterinarnaya mikrobiologiya i
immunologiya. Chast 1. Obshaya mikrobiologiya. M. KolosS, 2006 g. S.3-12. 
2. Kislenko V.N., Kolichev N.M., Suvorina O.S. Veterinarnaya mikrobiologiya
i immunologiya. Chast 3. Chastnaya mikrobiologiya . M. KolosS, 2007 g. s.3-6
3.Yemelyanenko P.A. i dr. Veterinarnaya mikrobiologiya. M., Kolos., 1982. S. 3-9. 
Qo‟shimcha adabiyotlar: 
1. Vorobyev A.A. Medisinskaya mikrobiologiya, virusologiya i immunologiya.
M. 2008
g. S. 17-29.
2. Asonov N.R. Mikrobiologiya. M.: Agropromizdat. 1989.S.3-18 
 
Tayanch iboralar: 
Mikroorganizm, bakteriya, mikroskop, umumiy, xususiy,
tibbiyot, texnik mikrobiologiya, sanitar mikroblar, mikroorganizm oqsillari, 
bakteriologiya, mikoplazmatologiya, rikketsologiya, mikologiya, virusologiya, sof 
kultura, kasallik qo‘zg‘atuvchisi, immunologiya, vaksina, zardob, gen injeneriyasi. 
 
Mikrobiologiya fanini ahamiyati. 
 
Mikrobiologiya
– mikroorganizmlar haqidagi fan. Mhikroblarning o‘lchamlari 0,1 
mm dan kichik bo‘lib, ularni faqatgina qurollangan ko‘z bilangina ko‘rish mumkin. 
Mikroblarga ba‘zi soddalilar, bir hujayrali suv o‘tlari, mikroskopik zamburug‘lar, 
bakteriyalar, viruslar va hokazolar kiradi. Ularni tekshirish uchun 3000 marta 
kattalashtirib ko‘rsatadigan optik mikroskoplar va o‘ndan yuzming martagacha 
kattalashtirib ko‘rsatadigan elektron mikroskoplar ishlatiladi. Mikroorganizmlarning 
barchasini yagona atama bilan birlashtirib mikroblar deyish mumkin. Bu atamani 
fransuz olimi Seddilo 19 asrniing oxirida kiritgan. Bu fanning nomi ham fransuz olimi 
E. Dyuklo tomonidan taklif etilgan bo‘lib, uchta grekcha so‘zdan tarkib topgan: 
―mikros‖- mayda, ―bios‖- hayot, ―logos‖ - fan. Ya‘ni mikrobiologiya. Ushbu fan 
nihoyatda mayda organizmlar – mikroblarning – morfologiyasi, fiziologiyasi, 
genetikasi, ekologiyasini, ularning hayvon, o‘simlik va odamlar hayotidagi roli va 
ahamiyatini o‘rganadigan fan. 
Mikrooarganizmlar tabiatda juda keng tarqalgan: tuproq, suv, havo, osimliklar 
sirtida, hayvonlar va odamlar terisida ham ichaklarida, hayvonlarning teri qoplamida, 
atrof muhitning barcha predmetlarida. Mikroblar shaxta chuqurligi va dengiz tubida, bir 
necha o‘n kilometr balandlikdagi stratosferada ham uchraydi. 

---

5 
Foydali va zararli mikroorganizmlar bor. Ba‘zilari o‘simlik qoldiqlari, hayvonlar 
jasadini chiritib, yerni tozalasa, ba‘zilari o‘simlik va hayvonlarda kasallik chaqirib, 
katta zarar yetkazadi.
Mikroorganizmlar tabiatda moddalar almashinuvida aktiv ishtirok etadi. Hazm 
qilish jarayonlarida ham, ayniqsa kavsh qaytaruvchilarda muhim ahamiyatga ega. 
Sigirlarning katta qornida mikroblar 3 kg ga yetishi mumkin. 
Mikroblar dunyosining turli xilligi mikrobiologiyani qator bo‘lim va yo‘nalishlari 
ya‘ni tarmoqlari farqlanishiga olib keldi. 
Hozirgi vaqtda mikrobiologiya qator mustaqil yo‘nalishlarga bo‘lingan: umumiy, 
xususiy, tibbiyot, veterinariya, qishloq ho‘jalik, texnik (sanoat), suv (dengiz), kosmik 
mikrobiologiya va h.k. 
Mikrobiologiya 
Umumiy 
Xususiy 
Tibbiyot mikrobiologiyasi 
Veterinariya mikrobiologiyasi 
Mikroorganizmlarning hayot faoliyati umumiy qonuniyatlari va ularning tabiatdagi 
rolini umumiy mikrobiologiya, mikroblar dunyosining alohida vakillarini xususiy 
mikrobiologiya o‘rganadi.
Xalq xo‘jaligining rivojlanishi, hayvon, odamlar va o‘simliklar patologiyasida, 
infeksion kasalliklarning oldini olish va qarshi kurashish vositalarini yaratish, hatto 
tabiatning doimiyligini tutib turishida mikrobiologiya fanini ahamiyati nihoyatda katta.