Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

3 –Leksiya 
 
Mavzu: 
Mikroorganizmlarning fiziologiyasi.
Reja: 
1
. 
Mikroorganzmlarning kimyoviy tarkibi va oziqlanishi. 
2. Mikroorganizmlarning fermentlari. 
3.Mikroorganizmlarning nafas olishi. 

Asosiy
a
dabiyotlar: 
1. 
Kislenko V.N., Kolichev N.M., Veterinarnaya mikrobiologiya i Immunolo
 
giya. Chast 1. Obshaya mikrobiologiya. M. KolosS, 2006 g. S.29-33, 75-90. 
2. Yemelyanenko P.A. i dr. – Veterinarnaya mikrobiologiya. M., Kolos.,1982.
S. 42-48. 
Qo‟shimcha adabiyotlar: 
1. Vorobyev A.A. Medisinskaya mikrobiologiya, virusologiya i immunologiya.
M. 2008
g. S. 30-50.
2. Asonov N.R. Mikrobiologiya. M.: Agropromizdat.1989.S.51-76. 
 
Tayanch iboralar: 
Erkin, birikkan suv, oddiy va murakkab oqsillar, proteid, 
lipidlar, nuklein kislotasi, quruq modda, ribonuklein kislotasi, dezoksiribonuklein 

---

13 
kislotasi, polisaharid, mineral moddalar, mikroelementlar, fermentlar, biologik 
katalizatorlar, hujayra metobolizmi. 
Mikroorganizmlarning kimyoviy tarkibi. 
Suv mikrob hujayrasi hayot faoliyati bog‘liq bo‘lgan asosiy komponentlardan 
biridir. Uning miqdori o‘rtacha 75- 85 % ni tashkil etib, birikkan va erkin holatda 
bo‘ladi. Hujayra sporasida suv birikkan, vegetativ shaklida esa erkin holatda bo‘ladi. 
Sitoplazma tarkibiy qismi sifatida suv- oqsil, uglevod, yog‘ molekulalari va boshqa 
birikmalari bilan birikkan bo‘ladi. Shuning uchun erituvchi bo‘lolmaydi. Erkin suv 
kristall moddalar uchun erituvchi, ionlar va elektr zaryadlarini harakatlantiruvchi muhit 
sifatida xizmat qiladi. Suv ishtirokida hujayrada fiziologik va biokimyoviy jarayonlar 
kechadi.
Mikroblarning 15- 25 % ni quruq moddalar tashkil etadi: 8-15 % azot, 45- 55 % 
uglerod, 25-30 % kislorod, 6-8 % vodorod, 2-15 % mineral moddalar(makroelementlar 
– oltingugurt, fosfor, kaliy, kalsiy, magniy, temir, sisiliy, xlor va mikroelementlar – 
margenes, molibden,sink, mis, kobalt, nikel, vanadiy, bo‘r) Ana shu organogenlar va 
ularning birikmalaridan mikroorganizmlar oqsil, uglevod, lipid, nuklein kislotalari, 
fermentlar, vitaminlar va h.k larni sintezlaydi. 
Organik moddalar ichida oqsil hujayraning eng muhim hayotiy moddasi 
hisoblanadi. Patogen mikroblar tanasida 
oqsil
quruq moddalarning yarmidan ko‘pini, 
boshqalarida esa 80 % gacha miqdorini tashkil qiladi. Antigen, toksin, fermentlar – 
oqsil bo‘lib, mikrob hujayrasi hayotida ularning ahamiyati katta.