«ветеринария» ихтисослиги бўйича олий ўҚув юртлари учун қЎлланма ички юқумсиз касалликлар фанидан

Гемолитик сарғайиш – периферик қонда ёки ретикулоэндотелиал тизимда эритроцитларнинг емирилиши оқибатида гемоглобиндан эркин билирубиннинг кўплаб ҳосил бўлиши туфайли кузатилади. Қон паразитар касалликлари, гемолитик анемия, фолат кислотаси етишмовчилиги анемияси, мис сульфат ва гемолитик заҳарлардан заҳарланишларда қайд этилади. Бу касалликлар патида эркин ҳолатдаги билирубин тўлиғича жигар томонидан боғланган шаклга айлантирилиб улгурилмайди ва оқибатда қонда боғланмаган билирубиннинг миқдори кўпаяди.
Гепатолиенал (жигар-талоқ) сидроми – ўткир ва сурункали гепатит, жигар циррози ва амилондози ҳамда сурункали юқумли касалликлар пайтида кузатилади.
Бу синдром жигар ва талоқнинг ретикулогистиоцитар аппаратнинг, дарвоза венасидан қон келиши, лимфа йўли ва нерв бошқарилишидаги ўзаро алоқадорлик билан боғлиқ бўлиб, жигар ва талоқда ретикулогистиоцитар тўқималарнинг гиперплазияси, инфильтратив – пролифератив ва дистрофик ўзгаришлари кузатилиб, дарвоза венаси ва унинг тармоқлари жароҳатланади.
Бу синдромнинг асосий белгиси жигар ва талоқнинг ҳажмига катталашиши ҳисобланади.
Жигар етишмовчилиги – гепатоцитларнинг цитолизи ва массив некрози билан кечадиган, ҳамда жигарнинг асосий функцияларининг бузилиши билан характерланадиган симптомлар йиғиндиси.
Жигар етишмовчилиги синдроми гепатит, цирроз, амилоидоз, шунингдек, гемолитик заҳарлардан заҳарланиш, лептоспироз, пироплозми-дозлар ва бошқа паразитар касалликлар пайтида кузатилади. Шиллиқ пардалар ва терининг сарғайиши, диспептик ҳолатлар ва жигарнинг оқсил синтезлаш, мочевина синтезлаш функцияларининг бузилиши белгилари билан характерланади.
Портал гипертензия – дарвоза венаси тизимида босимнинг ошиши билан характерланади.
Асосий сабаби жигар циррози пайтида регенератив тўқима томонидан жигар веналарининг қисиб қўйилиши оқибатида гидромеханик босимнинг ортиши бўлиб, асцит, вена қон томирларнинг варикоз кенгайиши, жигарнинг оғриқли бўлиши ва ориқлаш характерли белгилари ҳисобланади.
Жигар комаси – жигарнинг асосий функцияларининг кескин бузилишлари оқибатида келиб чиқадиган марказий асаб тизими фаолиятининг бузилишидир. Гепатитнинг оғир шакллари, жигарнинг ўткир токсик дистрофияси ва циррози пайтида организмда модда алмашинуви жараёнларининг чуқур бузилишлари туфайли кўплаб ҳосил бўлган ва жигар томонидан зарарсизлантирилмаган моддаларнинг (аммиак, фенол, эркин ёғ кислоталари, меркаптан) қонда тўпланиб қолиши оқибатида марказий асаб тизимининг функциялари издан чиқади. Кучли ҳолсизланиш, рефлекс-ларнинг йўқолиши, тахикардия, оғиз шиллиқ пардалари ва ҳазм каналида қон қуйилишлар ҳамда жигар етишмовчилиги синдромлари билан характерланади.
Жигар санчиғи синдроми жигарда кучли оғриқ пайдо бўлиши билан характерланиб, ўт йўлларида тошлар ҳосил бўлиши ваўткир холецистит пайтида кузатилади. Жигар санчиғи синдроми пальпация ва перкуссия пайтларида жигар соҳасининг оғриқли бўлиши, қайд қилиш, қорин дамлаши, ичаклар перестальтикасининг сусайиши, дефикация ва сийдик ажратишнинг камайиши билан характерланади.