Valyuta kursi, to’lov balansi va uning taqchilligi

Valyuta kursi nazariyalari
3.
 
To’lov balansi va unga 
ta’sir etuvchi omillar. 
4. Rivojlangan va o‘tish 
davri mamlakatlaridagi 
valyuta siyosatining o‘ziga 
xos xususiyatlari. 
 

---

Valyuta kursi, to’lov balansi va uning taqchilligi
 
.
573 
Jahon valyuta tizimining mohiyati 
Valyuta – jahon bozorida, davlatlar o‘rtasida pul vazifalarini 
bajaruvchi davlat-larning milliy pul birliklari. Masalan, Amerika Qo‘shma Shtatlari 
“dollari”, Buyuk Britaniya “funt sterlingi”, Kanada “dollari”, Yapon “iyenasi” va 
boshqa shu kabilar. 
Muayyan bir davlatning milliy puli – uning milliy valyutasi bo‘ladi. Shu davlat 
uchun boshqa davlatlarning milliy pul birliklari esa – xorijiy valyutalardir. Masalan, 
AQSh “dollari”, Buyuk Britaniya “funt sterlingi”, Kanada “dollari”, Yaponiya 
“iyenasi”, Turkiya “lira”si va shu kabi erkin 
muomalada yuradigan valyutalar O’zbekiston 
Respublikasida xorijiy valyuta bo‘ladi, o‘z 
navbatida, O’zbekiston “so‘m”i ushbu davlatlar 
uchun xorijiy valyuta bo‘lib hisoblanadi. 
Xorijiy valyuta bilan deviz tushunchasi 
bog‘liqdir. Deviz – bu xorijiy valyutadagi har 
qanday vosita. 
Valyutalar jahon bozorida o‘zlarining 
muomalada bo‘lish xususiyatlariga ko‘ra erkin 
muomalada yuradigan, muomalasi qisman yoki 
butunlay cheklangan, yopiq valyutalarga bo‘linadi. 
Ba’zi bir davlatlarning milliy pul birliklarini mazkur davlatlarda valyuta munosabatlari 
borasida mavjud va harakatda bo‘lgan qonun-qoidalariga asosan xorijga chiqishi hamda 
u yerda muomalada bo‘lishi chegaralanadi. 
Xalqaro valyuta munosabatlari moddiy ishlab chiqarish jarayoni, ya’ni birlamchi 
ishlab chiqarish, taqsimot, almashuv va iste’mol jarayonlariga aloqador bo‘lgan xalqaro 
iqtisodiy munosabatlarni o‘z ichiga oladi.