Uygur, qaqauz, quzey

3. Qaqauz ədəbiyyatının öyrənilmə tarixi
Qaqauz türkcəsini iki şivəyə-güney Vulkaneş və mərkəz 
Çadır-Komrat şivələrinə bölürlər. Ukrayna qaqauzlarının danı- 
şığı da mərkəz şivəsinə aid edilir. Say baxımından mərkəz

---

şivəsində danışanlar çoxluq təşkil etdiyindən yazılı ədəbi dil də 
bu şivə əsasında formalaşır.
Qaqauz ədəbiyyatı tarixinin öyrənilməsindən söz açan Tu- 
dora Amaut yazır: “Gagauz edebiyatının incelenmesi, edebiyat 
tarihinin yazılması son zamanlarda hız kazanmıştır. İlk ciddi 
ilmi çalışma Petr Çebotar - Gagauz yapmıştır. Rus dilinde 
yazılan kitap 1950-1980 yılları arasında yaratılan eserleri ele 
almakta ve edebiyat kuramları çerçevesinde irdelenmektedir. 
Gagauz dilinde edebiyatın incelenmesi makale şeklinde Olga 
Radova, Stepan Kuroglu, Tudora Arnaut tarafından “Sabaa yıl- 
dızı” dergisinde yayımlanmış, İvan Topal, Nikolay Baboğlunun 
ve b. aydınların tarafından makale, ve ya tanıtma niteliği taşıyan 
yazıları “İlkyaz Türküsü” kitabında ve “Ana Sözü” gazetesinde 
yer almış, ayrıca Komrat Devlet Üniversitesi ve Krange adına 
Kişinev Pedagoji Üniversitesinde okuyan öğrencilerin mezuni- 
yet tezlerinde kaleme alınmıştır. Gagauz edebiyatının oluşması 
ve gelişmesi, yazar ve şairlerin bir arada hizmet vermesi ama- 
ciyle sekseninci yıllarda Moldova Yazarlar Birliğinde Gagauz 
Yazarlar Birliği Bölümü kurulmuş, 11 Şubat 2001 tarihinde ise 
Gagauz Yerinde Gagauz Yazarlar Birliği oluşturulmuştur.
Yazılı edebiyata hizmet etmiş bazı şahısların eserleri ise çe- 
şitli ilmi ulusal və uluslararası konferans və sempozyumlarda 
yabancı ve yerli bilim adamları, araşdırmacılar tarafından bildiri 
olarak sunulmuştur. Gagauz edebiyatı ile Türkiyede Mustafa 
Argunşah, Hülya Argunşah, Harun Güngör, Nevzat Özkan ve 
b., Azerbaycanda Güllü Yoloğlu, Ali Şamil gibi bilim adamları 
ilgilenmiş ve bu edebiyatın kendi ülkelerinde tanıtılmasına 
önemli katkılarda bulunmuşlardır”